سوالات تستی عربی سوم راهنمایی

- معنی لغت( سِراج) کدام گزینه می باشد؟  5/.

الف: سفره (‌ ) ب: چراغ ( ) ج: گسترده ( ) د: خورشید ( )

۲-  (بی نیاز) معنی کدام لغت زیر می باشد؟  5/.

   الف: بَصیر ( ) ب: سَمیع ( ) ج: غَنّی    ( )    د: حَمید ( )

۳ - ترکیب های زیر را معنی کنید: 2

ذلِکُم خَیرٌ لَکُم

تَجری فِی البَحرِ

کَثیراً مِنَ اَلنّاس

جَنّات‘ النّعیم

۴ - ترجمه عبارت داده شده را کامل کنید.1

فَقُل سَلامٌ عَلَیکُم      پس …   سلام ………  

۵ - کدام گزینه هم خانواده کلمه( رحیم ) نمی باشد؟5/.

رَحمان ( ) مَرحوم ( ) حَمید ( ) رَحمَة ( )

۶ - ترجمه صحیح عبارت داده شده را علامت بزنید. 1

  خدا به آنچه عمل می کنید ، بیناست .

الف-وَللهُ بِما تَعمَلونَ خَبیرٌ ( )                    ب- وَللهُ بِما تَعمَلونَ بَصیرٌ ( )

۷ - آیات و عبارات داده شده را ترجمه کنید.2

یا ایُّها الَّذینَ ءامَنوا

قُلِ الله ُ خالِقُ کُلِّ شَیءٍ

لِلّه ما فی السّماواتِ وّ الاَرضِ

اِنَّ الشِّرکَ لَظُلمٌ عَظیمٌ

 8- این ترکیبها را کامل و سپس معنا کنید. 5/2

    الی +ه                                                        اموال + کم                              

   رب +نا                                                       ل+هم                   

 ف +قل                                                            شاد باشید و مهرب

-ترجمه ی فارسی عبارت " وَلَدی! الکنزُ إلی جنبکَ" کدام است؟

الف-پدرم !گنج در کنار توست        ب-پسرم !گنج دردست توست.

ج-پسرم !گنج در کنار توست.       د-پدر!گنج در دست توست.  

2-سؤال مناسب برای پاسخ(هیَ طالبَةٌ) کدام است؟

الف-هل هی طالبَةٌ؟               ب-ما هی؟

ج-مَن هوَ؟                    د-مَن هیَ؟

3-کلمه ی هم خانواده ی"عِنَب" در کدام آیه به کاررفته است؟

الف-" فیها مِن کلِّ الثَّمرات"           ب-"فیها أنهارٌ"

ج-"حَدائقَ وَأعْناباً"                    د-"عَسلٍ مُصفّی"

4-املای کدام کلمه با توجه به شمسی یا قمری بودن حرف پس از"ا ل"درست است؟

الف-أللُّؤلُؤ          ب-ألْصالح

ج-أ لْاُم                د-الف وج

5-با توجه به پاسخ کدام عبارت پرسشی درست نیست؟

الف-مَن عِنْدَالْوالِدُ؟   ألْوالدُ فی الْحدیقَة.

ب-أینَ السّحابة؟ السّحابة فوقَ الْجِبال.

ج-هل تلکَ نجمَة؟    لا،ذلک قمرٌ.

د-ما هذا ؟ هذا جدارٌ.

6-برگردان عبارت فارسی(من بزرگم وشکی نیست .)به عربی کدام است؟

الف-أنا قویٌّ ولا شکّ.        ب-أنا عظیم ٌولا شکّ.

ج-لا شکّ،هو عظیمٌ.        د-أنا أفضل ُولیسَ شکّا .

7-در کدام گزینه دو کلمه باهم تناسبی ندارد؟

الف-تفّاح/فاکِهَة             ب-أسَد/غابَة

ج-شارع/سَیّارة              د-نَهر/ثَوب

8-ما مَعْنی کَلمة"الطّائرة"؟

الف-هواپیما            ب-پرنده

ج-ماشین                    د-کشتی

9-لَیسَ حَیَواناً؟

الف-اللحم             ب-ألْبقرة

ج-ألْفیل                   د-ألْغزالة

10-ما مَعنی کَلمةُ "إذَن"؟

الف-کار               ب-بنابراین

ج-اجازه                 د-جلو درباره : قرآن و عربی ,

پایه ی سوم

1-  فعل جمله « ذهَبَتِ الطالبات ُ الی المدرسةِ » کدام صیغه است ؟

الف ) مفرد مؤنث مخاطب            ب ) مفرد مذکر مخاطب

ج ) مفرد مؤنث غایب                 د ) مفرد مذکر غایب

2-  صحیح غلطِ مشخص شده در جمله « هل هو طالبة یا مریم؟ » کدام گزینه می باشد؟

الف ) انتَ              ب) هی            ج) نحن            د) انتِ

3- کدام گزینه هم خانواده هستند ؟

الف ) محسن . احسان . نحس            ب ) استعمال . عمّال . معمول

ج) مواضع . واضع . تعویض            د) رازق . مرزوق . زورق

4- ماجاء مجیدٌ الی المدرسة مُنذمدةٍ ،‌............... صحیح ترین گزینه درادامه جمله کدام است؟

الف) کأنّهُ مریضٌ         ب) لأنّهُ مریضٌ          ج) أنّهُ مریضٌ          د) لابأس مریضٌ

5-  .......... باب البیت یا اخی الصّغیر

الف) اِفتحْ          ب) اِفتحی          ج) اِفتحا         د) اِفتحنَ

6-  مضارع منفی «شربتِ » کدام گزینه است ؟

الف) ماشربتِ           ب) لاشربتِ          ج) لا تشربینَ        د) ما تشربُ

7- ترجمه جمله « جاءتْ الطفلة ُ و آثار الدّموع علی عینها » کدام گزینه است ؟

الف) کودک آمد و اشک می ریخت .             

 ب ) کودک آمد و نشانه اشکها بر چشمانش است(بود)

ج) کودک آمد درحالیکه نشانه های اشک در چشمش است(بود)

د) کودک آمددرحالیکه نشانه های اشک هابرچشمش است(بود)

8- هل هما ذهبتا الی المدرسة ؟ لا، .......... ذهبتا الی المدرسة .

الف ) هما        ب) ما          ج) لا            د) انتما

9- الاطفال ............ الی البیت غداً .

الف) رجعوا         ب) ترجعونَ          ج) یرجعونَ          د) رجعتم

10-  کدام گزینه از نظر معنی با بقیه ناهماهنگ است؟

الف ) عملیات      ب ) جنود          ج) جیش             د) مقاتلینَ

                             پاسخنامه آزمون

1-ج              2-د            3- ب          4- ب               5- الف

 -6 ج             7- د           8- ب          9- ج                10- ج                    

مناسب ترین گزینه را انتحاب کنید.

1-نوع فعل ما ذهبوا   چیست؟

ماضی منفی مضارع منفی                          آینده                نهی

2-صیغه ی فعل    یذهبون  در کدام گزینه آمده است؟

مفرد مذکر غایب           جمع مذکر غایب           مفرد مذکر مخاطب        جمع مذکر مخاطب

3-کدام گزینه ترجمه ی جمله ی     نامه ای نوشتم       می باشد؟

کتبت الرسالة                کتبت الرسالة                اکتب الرسالة                کتبت رسالة

4-نوع فعل لا تعملین چیست؟

مضارع              مستقبل               ماضی منفی         مضارع منفی

5-ماضی فعل     سوف یرجع    در کدام گزینه ی باشد؟

رجعت                رجع          رجعوا                رجعت

در برابر جمله ی درست (√) و در برابر جمله ی نادرست (×) بگذاری:

6-کلمه ی پرسشی   من    در مورد اشخاص بکار می رود

7-ترجمه ی فارسی کلمه ی   این     چیست ، می باشد.

9-هم خانواده ی کلمه ی    جوع    تجعو ، می باشد.

10-با هر یک از کلمات استفهامی زیر یک جمله بسازید:

من..................................................................................................؟

ما..................... ..........................................................................؟

این.............................. ..........................................................؟

متی............................. ...................................................... ..؟

 پس ازخواندن متن زیر ، به سوالات آن پاسخ دهید:

11-هذه طفلة صغیرة. هی من اسرة فقیرة  فی یوم من الایام . کانت  الطفلة الی الصحراء و فقدت نعجة . بعد لحاظات وجدتها بین الاعشاب و ولکن فی غیاب ها ، جاء ذئب و سرق النعجة . رجعت الطفلة الی القریة باکیة . قالت لصحاب الاغنام : عفوا سیدی : انا کا کسلت انا...)) غضب الرجل  و ضرب الطفلة . وصل الخبر الی النبی (ص) فحزن شدیدا و قال الرجل ((هل تقدر الطفلة علس مواجهة حیوان وحشی ؟

خجل الرجل  و ندم کثیرا  علی عمله.

1)این کانت الطفلة جالسا؟          علی طریق الناس                       فی البیت

2)متی سرق الذئب النعجة ؟                   فی حضور الطفلة          فی غیاب الطفلة

3)من خجل و ندم علی عمله؟                 الطفلة                            الرجل

4)هل حزن النبی ؟                               نعم                                 لا

درس سوم و درس چهارم:

1-ما معنی   اسجن ؟

زندانی                زندانی کردن                زندانی کن           زندانی شد

2-ترجمه ی جمله ی    به کتاب خانه برو    (مونث) کدام است ؟

ادخل الی المکتبة           اذهبی الی المکتب          اذهبی المکتبة               اذخل الی المکتب

3-فعل امر تنصرین کدام می باشد ؟

انصرین              انصری              انصر         انصر

4-مضارع فعل اجعل کدام گزینه است؟

تجعل         یجعل         تجعلین               تجعلان

5-ترجمه ی عربی کلمه ی کلید کدام است؟

مفاتیح        مفتاح         مفاتح         فتاح

6-کدام گزینه معنای متضاد ندارد ؟

اخ = اخت           قاهر=غالب         غدا=الیوم            امراة=رجل

7-فعل امر   تسجد    کدام گزینه می باشد ؟

اسجدان               تسجدا         اسجد          لتسجد

8-کدام گزینه با دیگر گزینه ها  نا هماهنگ  است؟

اکتب          اسجدی               اجعلا         تمنع

9-ما معنی    ابحث  ؟

جست و جو کن             نگردید               جست و جو کرد            می گردد

10-ترجمه ی عربی    تنه ی درخت کدام است؟

جذوع         جذع          نخل           عشب

11-مضارع منفی    سمعتن    در کدام گزینه آمده است؟

ما سمعن             لا یسمعن             ما سمعتن            لا تسمعن

12-کلمه ی پرسشی مناسب جمله ی (...............تذهبین ؟ ) کدام است ؟

ما              متی           من            ماذا

13-فعل امر تجلسین   در کدام گزینه آمده است؟

اجلس         اجلس         اجلسی                اجلسن

14-مضارع فعل   اجعلو   در کدام گزینه آمده است؟

جعلتم         تجعلون               جعلتما                تجعلان

15-ماضی منفی از    یخرجون   کدام است؟

ما خرجتم            لا یخرجون          ما خرجوا            لا یخرجوا

16-نوع فعل کدام گزینه درست می باشد ؟

اسجن=فعل امر                                کتبوا=فعل مضارع

                          یضربن=فعل ماضی                      ما ذهبت=مضارع منفی

                                                                       -کلمه های کدام گزینه ، مترادف نیستند؟

    1) نَحوَ ، إلی                      2) مُنذُ ، مِن                     3) آخَر ، اَخیر                      4) رِحلَۀ ، سَفرَۀ

2- کلمه های کدام گزینه ،  متّضاد هستند؟

    1) محزون ـ فَرِح                 2) بائس ـ سائل                3) اُمّ ـ والِدَۀ                       4) بُستان ـ حَدیقَۀ

3- معنای فعل های مقابل به ترتیب کدام است؟ ( لَبِسَ ، لَبَسَ)

    1) آمیخت ، پوشید              2) پوشید ، پوشید             3) آمیخت ، مخلوط کرد        4) پوشید ، مخلوط کرد

4- کدام گزینه اسم مفعول جمع مؤنّث از(ط بـ ع) است؟

    1) مطبوع                          2) مطبوعات                     3) مطبوعۀ                         4) مطبع

5- اِعراب کدام گزینه صحیح گذارده شده است؟

    1) اَلأمانَۀُُ تَجلِبُ الرِّزقَ.          2) محمدً ذَهَبَ إلی المَکتَبَۀِ     3) زِینَبٌ مشغولۀٌ بالعَمَلِ.        4) هُوَ یَعمَلَ کثیراً.

6- جای خالی را با فعل مناسب کامل کنید. (............... اَلتَّلامیذُ رِسالَۀً بِالقَلَمِ.)

    1) کَتَبنَ                            2) کَتَبا                              3) کَتَبَ                           4) کَتَبُوا

7- « الیوم التّالی» معادل کدام گزینه است؟

    1) غَداً                             2) هَذا الیوم                        3) اَلأمس                        4) بَعدَ ایّامٍ

8- جای خالی با کدام گزینه تکمیل می شود؟  (............... کَلامَ المُعَلِّم یا بُنَیَّ)

     1) اِسمَعنَ                        2) اِسمَعوا                            3) اِسمَع                         4) اِسمَعی

9- درکدام گزینه همه ی افعال مربوط به یک صیغه هستند؟

    1) ذَهَبتَ ـ تَذهَبُ ـ اِذهَبیَ   2) ذَهَبنَ ـ یَذهَبنَ ـ اِذهَبنَ       3) ذَهَبَتا ـ تَذهَبانِ ـ اِذهَبا     4) ذَهَبتُم ـ تَذهَبونَ ـ اِذهَبوا

10- همزه ی فعل امر درکدام یک ازحالات زیر ضمّه می گیرد؟

    1) اگر عین الفعل مضارع مضموم باشد.                             2) اگر عین الفعل مضارع مفتوح باشد.

    3) اگر عین الفعل مضارع مکسور باشد.                              4) اگرلام الفعل مضارع مضموم باشد.

11- جای خالی را پرکنید. (............... ذَهَبتَ؟ لِاَنّی تَعِبتُ)

    1) هَل                            2) ماذا                                  3) لِماذا                         4) مَتی

12- کدام گزینه کلمه ی استفهامی مناسب برای عبارت مقابل نمی باشد؟ ( جاءَ اَهلُ القَرَیۀِ لِزِیارَۀِ الصَّیادِ)

    1) کَیفَ                          2) لِماذا                                 3) مَن                           4) هَل

13- کدام یک از فعل های زیر مضارع نیست؟

    1) نخافُ                        2) اَحسَنَ                               3) تَطلُبُ                       4) یَنظُرونَ

14- ترجمه ی فعل (نمی نویسند)کدام گزینه است؟

   1) لا یَکتبُوا                      2) لا کَتَبنَ                                3) لایَکتُبُونَ                   4) مایَکتُبُونَ

15- اَلنّعجۀُ تَأکُلُ ............... .

1) الاعشاب                        2) الثّوب                                   3) الرّیاح                        4) الذِّئبُ

16- جمع کدام یک ازکلمات درست است؟

    1) حِذاء : حَذَّاء              2) فاطِمه : فَواطِم                      3) عَزیز : عَزیزات           4) اَخ : اَخَوان

17- نوع خبر درجمله ی ( تَنزیلُ الکِتابِ مِن الله) کدام است؟

    1) فعل                        2) اسم                                  3) حرف و اسم             4) حرف

18- (صِغار) جمع چیست؟

    1) صَغُرَ                        2) صَغیر                                 3) اَصغر                      4) مُصَغَّر

19- کدام یک ازکلمات اسم نیست؟

    1) نَعَم                         2) کَیفَ                                  3) هُوَ                        4) هَذا

20- نهی فعل مقابل درکدام گزینه می باشد؟ (کَتَبا)

    1) لاتَکتُب                   2) لاتَکتُبا                                3) لایَکتُبا                  4) لایَکتُبانِ

21- ترجمه ی ( عَلَینا الرُّجوعُ هذِهِ اللَّیلَۀ) کدام مورد است؟

    1) دراین شب ما برمی گردیم.                                      2) به ما گفت امشب برگردید.

    3) این یک شب برما رفتن لازم است.                             4) امشب برگشتن برما لازم است.

22- نوع خبر دراین جمله ی اسمیّه چیست؟  (صاحِبُ البَیتِ یَطلُبُ اجارَتَه غَداً)

    1) خبرجمله ی اسمیّه است.                                        2) خبرجمله ی فعلیّه است.

    3) خبر حرف و اسم است.                                           4) دراین جمله خبروجود ندارد.

23- امرِجمعِ مذکّرِ فعلِ (قالَ) کدام گزینه می باشد؟

    1) قُل                       2) قُولوا                                   3) قُلنَ                        4) قُلُوا

24- حرکت کلمه ی ربیع درعبارت ( القُرآن ربیع القُلوب) کدام است؟

    1) ــٌـ                      2) ــَـ                                     3) ـْــ                        4) ــُـ

25- کدام جواب را درپاسخ این سؤال می توان آورد؟ ( هَل طَلَبتُم کِتابکُم؟)

    1) نَعَم، طَلَبنا کِتابنا        2) نَعَم، طَلَبتُم کِتابکُم                    3) نَعَم، طَلَبتُ کِتابِی        4) نَعَم، نَطلُبُ کِتابکُم

26- فعل (تنبلی نکردند، دو زن) درکدام گزینه، درست معنی شده است؟

    1) ماکَسِلا                 2) لاتَکسِلانِ                              3) ماکَسِلَتا                    4) لاتَکسِلا

27- کدام یک از اسم های زیر، تنوین می گیرد؟

   1) فاطمه                    2) الکُتُب                                  3) غرفۀ العمل               4) وحید

28- متضادّ کلمه ی (غداً) کدام گزینه است؟

    1) اَمسِ                     2) واشی                                  3) الیوم                   4) باکِر

29- با توجّه به جمله ی پرسشی ( لِماذا تَرجعُ اِلی بَیتک) کدام جواب درست است؟

    1) لِاَنّی تَعِبٌ                 2) لِاَنّک تَعبٌ                           3) لِاَنَّها تعبه                   4) لِاَنَّه تعبٌ

30- درمیان کلمات زیرکدام گزینه از نظر نوع و معنا کاملاً متفاوت می باشد؟

    1) سادۀ                     2) اِبنة                           3) اُخت                          4) بنت

 31- درعبارت ( یا اِخوتی اِقنَطنَ فِی الامتحان) فعل به کار رفته نادرست است، اصلاح شده ی آن درکدام گزینه است؟

    1) اِقنَطُوا                     2) لاتَقنَطُوا                     3) لاتَقنَطنَ                       4) اِقنِط

32- درجمله ی ( الله بَصیرٌ بِالعبادِ) خبرازکدام نوع می باشد؟

    1) فعل                       2) حرف و اسم               3) شبه جمله                    4) اسم

33- درعبارت ( اَلنّاسُ مشغولونَ بشراءِ

داستان عربی

قواعد عربی دوم راهنمایی

جمع مکسّرهای عربی دوم راهنمایی

درس 1			درس 4			أزْهار	زَهَرَة
جمع مکسّر	مفرد آن		جمع مکسّر	مفرد آن		أصْوات	صَوت
أمْوال	مال		قِصَص	قِصّة		نِعَم	نِعْمَة
أیّام	یَوم		أنْبیاء	نَبیّ		درس 9
أسْماء	إسْم		درس 5			نُجُوم	نَجْم
بُیُوت	بَیْت		رُسُل	رَسُول		درس 10
مَساجِد	مَسْجِد		درس 6			آلاء	إلْی
درس 2			أیْـدی	یَـد		درس 11
کُتُب	کِتاب		خَنادِق	خَنْدَق		إخْوَة	أخ
أشْیاء	شَیء		طُرُق	طَریق		أشِدّاء	شَدید
درس 3			أشْجار	شَجَرَة		ذِئاب	ذِئب
أصْدِقاء	صَدیق		ذُنُوب	ذَنْب		قَوافِل	قافِلة
أطعِمَة	طَعام		أسْرار	سِرّ		مَصائِب	مُصیبَة
أطْفال	ألطِّفل		درس 7			وُجُوه	وَجْه
ألرِّجال	ألرَّجل		أخَوات	اُخْت		قُلُوب	قَلْب
ألتَّلامیذ	ألتِّلْمیذ		درس 8
أعْمال	عَمَل		أوْلاد	وَلَـد
فَواکِه	فاکِهَة		أحْیان	حَیْن

صـــــــــرف اســــم

صرف اسم « اَلتِّلمیذ »				صرف اسم « اَلطِّفل »
مذکّر	صیغه	مؤنّث		مذکّر	صیغه	مؤنّث
اَلتِّلمیذ	مفرد	اَلتِّلمیذَة		اَلطِّفل	مفرد	اَلطِّفلَة
اَلتِّلمیذانِ	مثنی	اَلتِّلمیذَتانِ		اَلطِّفلانِ	مثنی	اَلطِّفلَتانِ
اَلتّلامیذ	جمع	اَلتِّلمیذات		اَلأطْفال	جمع	اَلطِّفْلات
صرف اسم « اَلطَّالِب »				صرف اسم « اَلرَّجُل »
مذکّر	صیغه	مؤنّث		مذکّر	صیغه	مؤنّث
اَلطّالِب	مفرد	اَلطّالِبَة		اَلرَّجُل	مفرد	اَلسَّیِّدة (اَلإمْرَأة)
اَلطّالِبانِ	مثنی	اَلطّالِبَتانِ		اَلرَّجُلانِ	مثنی	اَلسَّیِّدَتانِ (اَلإمْرَأتانِ)
اَلطُّلاب	جمع	اَلطّالِبات		اَلرِّجال	جمع	اَلسَّیِّدات  (اَلنِّساء)
صرف اسم « اَلْمُعَلِّم »				صرف اسم « اَلأخ »
مذکّر	صیغه	مؤنّث		مذکّر	صیغه	مؤنّث
اَلْمُعَلِّم	مفرد	اَلْمُعَلِّمَة		اَلأخ	مفرد	اَلأُخْت
اَلْمُعَلِّمانِ	مثنی	اَلْمُعَلِّمَتانِ		اَلأخَوانِ	مثنی	اَلأُخْتانِ
اَلْمُعَلِّمونَ	جمع	اَلْمُعَلِّمات		اَلإخْوَة	جمع	اَلأخَوات

مصدرهای عربی

درس 1		درس 6		تَعَلّم = آموختن
اَلصِّدق = راستی		إطّلاع = آگاهی		سُرْعَة = تندی
الْمَکر = حیله‌گری		رُجُوع = برگشتن		هُدُوء = آرامی
جَمْع = جمع‌آوری		نَجاح = موفقیت		إسْتِراحَة = راحت کردن
		سَلامَة = سلامتی		راحَة = آسایش
درس 2		تُعَرِّف = شناختن
اَلإحْسان = نیکی		حُبّ = دوستی		درس 10
اَلنَّظَر = نگاه کردن				اِخْبار = خبر دادن
اَلظّلْم = ستم کردن		درس 7		خَطَر = نزدیک به هلاکت
		خُروج = خارج شدن		مُراجَعَة = رجوع کردن
درس 3		لَعِبْ = بازی کردن		إنْذار = هشدار
جُهْد = تلاش کردن		حُرِّیَة = آزادی		قَتْل = کشتن
عَمَلْ = کار کردن		حَبْس = زندانی کردن
عَوْدَة = بازگشت		إقامَة = برپا داشتن		درس 11
		حَزیْنَة = غمگین		تَحَمُّل = بردباری
درس 4				صَعْب = سخت
قِراءَة = خواندن		درس 8		قَلِق = نگران
إحْتِراق = آتش گرفتن		دُخُول = داخل شدن		بُکاء = گریستن
إخْتِبار = آزمایش		ذَهاب = رفتن		خَلاص = رهایی
نَدامَة = پشیمانی				تَقدیر = سرنوشت الهی
		درس 9		تَلاوَة = خواندن
درس 5		عِبادَة = پرستش		خَوْف = ترس
		إصْلاح = به سامان آوردن
		إجْتِهاد = کوشش کردن		درس 12

لغات متن و تمرینات دروس 1 الی 5 عربی دوم راهنمایی

درس 1	درس 2	درس 3	درس 4	درس 5
اَلْمَکر = حیله	إحْسان = نیکی	نَتیجَة = عاقبت	قِصَص = قصّه‌ها	رُسُل = پیامبران
رَجُلانِ = دو مرد	إلا = جز، مگر	اَلْعَمَل = کار، تلاش	أنْبیاء = پیامبران	دَخَلْتُم = داخل شدید
کانَ = بود	غَزالَة = آهو	اَلْیَوم = امروز	لَیالِی = شبها	شَکَرْتُنَّ= سپاسگزاری‌کردید
تَحْتَ = زیر	مِنْها = از آن	اَلْغَابَة = جنگل	ألأب = پدر	اَلْمَحْفَظَة = کیف
اَیَّام = روزها	نَظَرَتْ = نگاه کرد	اَلرِّجَال = مردها	اَلأمّ = مادر	رَاَیَ = دید
جَاءَ = آمد	قَرَأ = خواند	اَلْبِنْتانِ = دو دختر	حَسْرَة = تأسّف	غُرْفَة = اتاق
أنَّ = که	اَلإمْرَأة = زن	فَواکِه = میوه‌ها	قِراءَة = خواندن	غَیْرُمُنَظَّمٍ = نامنظّم
وَصَلا = رسیدند ( 2 )	حَمامَة = کبوتر	لأنَّ = زیرا	رَجَعَتْ = برگشت	أیْنَ = کجا
أنْتَ = تو (مذکّر)	لّماذا = چرا، برای چه	بِنْت = دختر	حَزِنَتْ = غمگین شد	اَلرَّجُل = مرد
سَرَقْتَ = دزدیدی	لَیْسَ = نیست	اَلنَّمْلَة = مورچه	اِلَیْهُما = به سوی آن دو	قَرَأتُنَّ = خواندید
کَلا = هرگز	وَقَعَتْ = افتاد	اَلنَّحْلَة = زنبور	اُخْتُهُ = خواهرش	نَجَحْتُم = موفق شدید
هَکَذا = همینطور	کَتَبَ = نوشت	اَیْضاً = نیز، همچنین	نَدامَة = پشیمانی	فَرِحْتُم = شاد شدید
عِنْدَکَ = داری	أیُّها = ای (مذکّر)	مَعَ = با، به همراه	نَهَیْتَِ = مانع شدی	جَهَدْنَ = تلاش کردند
یَقُولُ = می‌گوید	مَاذا = چه، چه چیزی	جَلَسَ = نشست	ضَحِکْتَِ = خندیدی	تَرَکْتُنَّ = ترک کردید
مَنْ = چه کسی	ثُمَّ = سپس	اَلأمْر = کار	جَعَلْتَ = قرار دادی
سَألَ = پرسید	جَعَلَ = قرار داد	اَلْفَأرَتـانِ = دو موش	اَلسَّماوات = آسمانها
خَرَجَ = خارج شد	فَتَحَ = باز کرد		یَـد = دست
مِنْها = از آن	نَـهَضَ = برخاست		کَلام = سخن
عِنْدَ = نزد	فَقَصَدَ = پس خواست
	رَأسِهِ = سرش
	صَرَخَ = فریاد زد

لغات متن و تمرینات دروس 6  الی 11 عربی دوم راهنمایی

درس 6	درس 7	درس 8	درس 9	درس 10
اَلسِّرّیَة = محرمانه	والِـد = پدر	اَلأولاد = پسران	لاتَذْهَبُ = نمی‌روی	جَعَلا= قرار دارند
نَفْسی = خودم	والِـدُهُ = پدرش	یَذْهَبونَ = می‌روند	تَرْجِعیْنَ = برمی‌گردی	اَلْجَمیع = همگی، همه
اَشْجار = درختان	فَم = دهان	یَلْعَبونَ = بازی می‌کنند	حَاجَة = خواسته، نیاز	أنَّ = که
شَرِبْتُ = نوشیدم	فَمَها = دهانش	اَلأحْیان = مواقع	تَخْرُجیْنَ = خارج می‌شوی	تَجْعَلانِ = قرار می‌دهید
رَأیْتُ = دیدم	تَجْلِسُ = می‌نشیند	یَجْلِسانِ = می‌نشینند	لاتَعْلَمُ = نمی‌دانی	اَلْحافِظیْنَ = حفظ کنندگان
جُنْدیّاً = یک سرباز	یَسْألُ = می‌پرسد	یَنْظُرانِ = نگاه می‌کنند	تَقْرَئیْنَ = می‌خوانی	تَفْعَلانِ = انجام می‌دهید
حُبّ = دوست داشتن	لِـ = برای ، دارد	مَحْزون = غمگین	تَکْتُبینَ = می‌نویسی	تَقْتُلونَ = می‌کشید
قَصَدْنـا = خواستیم	لَـها = او دارد ، برای او	مَسْرورَة = شـاد	تَعْجَلیْنَ = عجله می‌کنی	تَحْفَظُونَ =‌حفظ می‌کنید
نَجاح = موفقیّت	اَلْخُروج = خارج شدن	دُخُول = داخل شدن	تَخْسَریْنَ = زیان می‌کنی	تَطْلُبْنَ = درخواست می‌کنید
شَکَرْنـا = شکر کردیم	اَلْلَعِب = بازی کردن	یَقْرَؤونَ = می‌خوانند	اَلْمُکَذِّبیْنَ = دروغگوها	صَباح = صبح
اِنْتِهاء = پایان	إنَّ = همانا	تَخْشَعونَ = فروتنی می‌کنند	تَجْلِسیْنَ = می‌نشینی	تَقْدِرْنَ = می‌توانید
سَمِعْتُ = شنیدم	لأنَّـها = زیرا او	یَخْرُجْنَ = خارج می‌شوند	تَنْصُرُ = کمک می‌کنی	درس 11
وَصَلْتُ = رسیدم	یَأخُذُ = می‌گیرد	ظِلال = سایه‌ها	تَضْحَکیْنَ = می‌خندی	یُحِبُّ = دوست می‌دارد
جَلَسْنا = نشستیم	یَتْرُکُ = ترک می‌کند	اَلشَّارِع = خیابان	تَشْرَبیْنَ = می‌نوشی	لا أقْـدِرُ = نمی‌توانم
عَلَیْنـا = برای ما	یَرْجِعُ = بر می‌گردد		تَأکُلیْنَ = می‌خوری	لا بَـأَس = عیبی ندارد
	یَفْرَحُ = شاد می‌شود			نَحْفَظُ = حفظ می‌کنیم
				نَجْعَلُ = قرار می‌دهیم
				نَـذْهَبُ = می‌رویم

کلمات متضاد (ضد هم)

درس 1		درس 5		درس 9
صِدْق á   مَکْر		فَقَدَ    á    وَجَدَ		یَنْفَعُ   á   یَخْسَرُ
داخِل á  خارِج		نَسیْتَ á    ذَکَرْتَ		اَلْعُسْر  á    اَلْیُسْر
صِدْق á   کِذْب		مَوجُودá    مَفْقُود		سُرْعَة  á    هُدُوء
مَکّار  á   سَاذَج		مُنَظَّم  á    غَیْرُمُنَظَّم		مُکَذِّب á    صادِق
درس 2		درس 6		درس 10
ذَهَبَ á   جاءَ		کَثیْر   á   قَلیْل		کاذِب á   صادِق
دَخَلَ á   خَرَجَ		صَدیْق á    عَدُوّ		صادِق á    مَکّار
أیَّـام  á   لَیَالِی		اَلْلَیْل   á   اَلنَّهار		خَیْر   á    شَـّر
		ظَهَرَ    á   سَتَـرَ		بُـدّ     á      لابُـدّ
		اَلْحَسَنَة á  اَلسَّیْئِة		جاهِل á   عالِم
درس 3		درس 7		درس 11
نَهَضَá   جَلَسَ		صَغیْر á    کَبیْـر		تَحْتَ á    فَـوقَ
ب
درس 4		درس 8		درس 12
ذَهَبَ á   رَجَعَ		دَخَلَ    á   ما دَخَلَ		یَدْخُلُونَ á   یَخْرُجُونَ
حَزِنَ á    فَرِحَ		کَفَرَ     á    شَکَرَ		یَذْهَبُونَ á   یَرْجِعُونَ
		مَحْزون á   مَسْرور
		مَعْروف á   مُنْکَر
		دُخُول  á   خُروج

کلمات مترادف (هم‌معنی)

درس 1		درس 2		درس 3		درس 4
عَلِمَ = فَهِمَ		حِجَارَة = حَجَر		کَثیر = أکْثَر		نَظَرَ = رَأیَ
عَلِمَ = عَرَفَ		حَدَثَ = وَقَعَ		جَهَدَ = عَمِلَ		أنْبیاء = رُسُل
أخَذَ = حَمَلَ		صَرَخَ = هَتَفَ		جَهَدَ = جِهاد		مَنَعَ = نَهَیَ
تَعَجَّبَ = عَجِبَ		وَقَعَ = سَقَطَ		جَمیع = کُلّ		أمّ = والِـدَة
وَصَلَ = بَـلَغَ		وَقْت = حَیْنَ		أیُّها = أیَّتُها		أب = والِـد
		عِنْدَما = حَیْنَ		مِنْ = عَنْ		رَجَعَ = قَصْدَ الرُّجُوع
						ألطّالِب = ألتِّلْمیذ
درس 5		درس 6		درس 7		درس 8
نَعَم = بَلی		عَدوّ = خَصْم		حَزینَة = مَحْزون		اَحْیان = اَوقات
		اَلطَّریْق = اَلسَّبیْل		وَحْدَهُ = وَحیْداً		عَرَفَ = فَهِمَ
		نِسَاء = سَیِّدات		زَرَعَ = غَرَسَ
				یَزْرَعُ = یَغْرِسُ
				یَجْهَدُ = یَعْمَلُ
				اَلْقِیامَة = اَلآخِرَة
ب
درس 9		درس 10		درس 11		درس 12
إنَّ = لَقَد		طَیِّبَة = جَیِّدٌ جِدّاً		مُضْطَرِب = قَلِق
أ = هَلْ		بُدَّ = حِیْلَة
صَوْمِعَة = مَعْبَد		سَیِّدی = مَولاتِی
مُکَذِّب = کاذِب

فعل های دروس 1 الی 5

درس 1		سَألَ = پرسید		دَخَلَ = داخل شد		مَلأ = پر کرد
اَشْعَلَ = برافروخت		درس2		قرَأ = خواند		نَدِمَ = پشیمان شد
اِفْتَضَحَ = رسوا شد		جَلَسَ = نشست		فَتَحَ = باز کرد		رَجَعَ = بازگشت
اَقْسَمَ = سوگند یاد کرد		حَدَثَ = رخ داد		درس 3		حَزِنَ = ناراحت شد
أمَرَ = دستور داد		شَرِبَ = نوشید		أکَلَ = خورد		نَهَیَ = مانع شد
تَعَجَّبَ = تعجب کرد		شَکَرَ = سپاسگزاری کرد		جَمَعَ = جمع کرد		درس 5
خافَ = ترسید		عَجِلَ = شتاب کرد		جَهَدَ = تلاش کرد		تَعِبَ = خسته شد
ذَهَبَ = رفت		فَرِحَ = شاد شد		ضَلَّ = گم کرد		رَأیَ = دید
سَرَقَ = دزدید		قَذَفَ = پرتاب کرد		عَجِبَ = شگفت زده شد		ضَحِکَ = خندید
سَمَعَ = شنید		قَرُبَ مِنْ = نزدیک شد		فَهِمَ = فهمید		فَقَدَ = گم کرد
ظَهَرَ = آشکار شد		کَتَبَ = نوشت		درس 4		نَسِیَ = فراموش کرد
عَلِمَ = دانست		نَـظَرَ = نگاه کرد		اَذِنَ = اجازه داد		نَجَحَ = موفق شد
قَبِلَ = پذیرفت		وَقَفَ = توقف کرد		بَلَغَ = رسید
کَسَبَ = به دست آورد		هَرَبَ = فرار کرد		تَرَکَ = رها کرد
وَجَدَ = یافت		وَقَعَ = افتاد		حَفِظَ = حفظ کرد
أخَذَ = گرفت، برداشت		لَیْسَ = نیست		حَکَمَ = قضاوت کرد
دَفَنَ = دفن کرد		قَصَدَ = خواست		خَلَقَ = آفرید
کانَ = بود		حَمَلَ = حمل کرد		رَ کَعَ = رکوع کرد
قالَ = گفت		صَرَخَ = فریاد زد		سَجَدَ = سجده کرد
جاءَ = آمد		عَمِلَ = تلاش کرد		طَلَبَ = درخواست کرد
وَصَلَ = رسید		نَـهَضَ = برخاست		غَفَلَ = غفلت کرد
خَرَجَ = خارج شد		جَعَلَ = قرارداد، گذاشت		لَعِبَ = بازی کرد

صرف فعل ماضی

ردیف	صیغه	ضمایر منفصل	وزن	نوع فعل	مثال با معنی	ضمایر متصل
1	مفرد ـ مذکّر ـ غائب	هُـوَ = او	فَعَُِلَ	ماضی	ذَهَبَ = رفت (اویک مرد)	هُِ
2	مثنی ـ مذکّر ـ غائب	هُما = ایشان	فَعَلا	ماضی	ذَهَبا = رفتند (ایشان دو مرد)	هُما
3	جمع ـ مذکّر ـ غائب	هُم = ایشان	فَعَلوا	ماضی	ذَهَبوا = رفتند (ایشان مردان)	هُم
4	مفرد ـ مؤنّث ـ غائب	هِی = او	فَعَلَتْ	ماضی	ذَهَبَتْ = رفت (او یک زن)	هـا
5	مثنی ـ مؤنّث ـ غائب	هُما = ایشان	فَعَلَتا	ماضی	ذَهَبَتا = رفتند (ایشان دو زن)	هُما
6	جمع ـ مؤنّث ـ غائب	هُـنَّ = ایشان	فَعَلْنَ	ماضی	ذَهَبْنَ = رفتند (ایشان زنان)	هُنَّ
7	مفرد ـ مذکّر ـ مخاطب	أنْتَ = تـو	فَعَلْتَ	ماضی	ذَهَبْتَ = رفتی (تو یک مرد)	کَ
8	مثنی ـ مذکّر ـ مخاطب	أنْتُما = شما	فَعَلْتُما	ماضی	ذَهَبْتُما = رفتید (شما دو مرد)	کُما
9	جمع ـ مذکّر ـ مخاطب	أنْتُم = شما	فَعَلْتُم	ماضی	ذَهَبْتُم = رفتید (شما مردان)	کُم
10	مفرد ـ مؤنّث – مخاطب	أنْتِ = تـو	فَعَلْتِ	ماضی	ذَهَبْتِ = رفتی (تو یک زن)	کِ
11	مثنی ـ مؤنّث ـ مخاطب	أنْتُما = شما	فَعَلْتُما	ماضی	ذَهَبْتُما = رفتید (شما دو زن)	کُما
12	جمع ـ مؤنّث ـ مخاطب	أنْتُنَّ = شما	فَعَلْتُنَّ	ماضی	ذَهَبْتُنَّ = رفتید (شما زنان)	کُنَّ
13	متکلّم وَحَدَه	أنـا = مـن	فَعَلْتُ	ماضی	ذَهَبْـتُ = رفتم (مـن)	ی
14	متکلّم مَعَ‌الْغَیْر	نَحْنُ = مـا	فَعَلْنـا	ماضی	ذَهَبْنـا = رفتیم (مـا)	نـا

تذکّر : اولین صیغه‌ی فعل ماضی بر یکی از سه وزن فوق صرف می‌شود .

صرف فعل مضارع

ردیف	ضمایر منفصل	وزن افعال مضارع	نـوع	صــیغـه	مثــال	ضمایر متّصل
1	هُـوَ = او	یَفْعَُِلُ	مضارع	مفرد ـ مذکّر ـ غائب	یَـذْهَبُ = می‌رود	هُِ
2	هُما = ایشان	یَفْعَلانِ	مضارع	مثنی ـ مذکّر ـ غائب	یَـذْهَبانِ = می‌روند (2)	هُما
3	هُم = ایشان	یَفْعَلونَ	مضارع	جمع ـ مذکّر ـ غائب	یَـذْهَبونَ = می‌روند	هُم
4	هِی = او	تَفْعَلُ	مضارع	مفرد ـ مؤنّث ـ غائب	تَـذْهَبُ = می‌رود	هـا
5	هُما = ایشان	تَفْعَلانِ	مضارع	مثنی ـ مؤنّث ـ غائب	تَذْهَبان = می‌روند (2)	هُما
6	هُـنَّ = ایشان	یَفْعَلْنَ	مضارع	جمع ـ مؤنّث ـ غائب	یَذْهَبْنَ = می‌روند	هُنَّ
7	أنْتَ = تـو	تَفْعَلُ	مضارع	مفرد ـ مذکّر ـ مخاطب	تَذْهَبُ = می‌روی	کَ
8	أنْتُما = شما	تَفْعَلانِ	مضارع	مثنی ـ مذکّر ـ مخاطب	تَذْهَبانِ = می‌روید (2)	کُما
9	أنْتُم = شما	تَفْعَلونَ	مضارع	جمع ـ مذکّر ـ مخاطب	تَذْهَبونَ = می‌روید	کُم
10	أنْتِ = تـو	تَفْعَلیْنَ	مضارع	مفرد ـ مؤنّث – مخاطب	تَذْهَبیْنَ = می‌روی	کِ
11	أنْتُما = شما	تَفْعَلانِ	مضارع	مثنی ـ مؤنّث ـ مخاطب	تَذْهَبانِ = می‌روید (2)	کُما
12	أنْتُنَّ = شما	تَفْعَلْنَ	مضارع	جمع ـ مؤنّث ـ مخاطب	تَذْهَبْنَ = می‌روید	کُنَّ
13	أنـا = مـن	أفْعَلُ	مضارع	متکلّم وَحَدَه	أذْهَبُ = می‌روم	ی
14	نَحْنُ = مـا	نَفْعَلُ	مضارع	متکلّم مَعَ‌الْغَیْر	نَذْهَبُ = می‌رویم	نـا

تذکّر : اولین صیغه‌ی فعل مضارع بر یکی از سه وزن فوق صرف می‌شود .

فــعل مـــــــاضی غـــائــــب

هُوَ فَعَلَ  هِی فَعَلَتْ

هُما فَعَلـا    هُما فَعَلَتا

هُم فَعَلوا   هُنَّ فَعَلْنَ

فــعل مـــــــاضی مـــخــاطـــب

أنْتَ فَعَلْتَ   أنْتِ فَعَلْتِ

أنْتُما فَعَلْتُما   أنْتُما فَعَلْتُما

أنْتُم فَعَلْتُم أنْتُنَّ فَعَلْتُنَّ

فــعل مـــــــاضی مـــتکلّم

اَنَـا فَـعَلْتُ

نَـحْنُ فَعَلْنا

فــعل مــــــضارع غـــائــــب

هُوَ یَفْعَلُ    هِی تَفْعَلُ

هُما یَفْعَلـانِ هُما تَفْعَلـانِ

هُم یَفْعَلونَ هُنَّ یَفْعَلْنَ

فــعل مــــــضارع مـــخــاطـــب

أنْتَ تَفْعَلُ    أنْتِ تَفْعَلیْنَ

أنْتُما تَفْعَلـانِ   أنْتُما تَفْعَلـانِ 

أنْتُم تَفْعَلونَ   أنْتُنَّ تَفْعَلْـنَ

فــعل مــــــضارع مـــتکلّم

اَنَـا     اَفْـعَلُ

نَـحْنُ   نَـفْعَلُ

جدول را کامل کنید .

(علامت‌های فعل ماضی را با خودکار قرمز و علامت‌های فعل مضارع را با خودکار سبز و آبی کامل کنید .)

صیغه	ضمیر	ترجمه	فعل ماضی	ترجمه	فعل مضارع	ترجمه
مفرد ـ مذکّر ـ غائب	هُوَ	او	ذَهَب	رفت	یَـذْهَبُ	می‌رود
مثنی ـ مذکّر ـ غائب			ذَهَبـ		ـذْهَبـ
جمع ـ مذکّر ـ غائب			ذَهَبـ		ـذْهَبـ
مفرد ـ مؤنّث ـ غائب			ذَهَبَـ		ـذْهَبُ
مثنی ـ مؤنّث ـ غائب			ذَهَبَـ		ـذْهَبـ
جمع ـ مؤنّث ـ غائب			ذَهَبْـ		ـذْهَبـ
مفرد ـ مذکّر ـ مخاطب	أنْتَ	تـو	ذَهَبْـ	رفتی	ـذْهَبُ	می‌روی
مثنی ـ مذکّر ـ مخاطب			ذَهَبْـ		ـذْهَبـ
جمع ـ مذکّر ـ مخاطب			ذَهَبْـ		ـذْهَبـ
مفرد ـ مؤنّث – مخاطب			ذَهَبْـ		ـذْهَبـ
مثنی ـ مؤنّث ـ مخاطب			ذَهَبْـ		ـذْهَبـ
جمع ـ مؤنّث ـ مخاطب			ذَهَبْـ		ـذْهَبـ
متکلّم وَحَدَه			ذَهَبْـ		ذْهَبُ
متکلّم مَعَ‌الْغَیْر			ذَهَبْـ		ـذْهَبُ

خلاصه‌ی قواعد عربی دوم راهنمایی

فعل ماضی (گذشته)			فعل مضارع (حال و آینده)		صیغه
هُوَ فَعَلَ هُما فَعَلا هُم فَعَلوا هِی فَعَلَتْ هُما فَعَلَتا هُنَّ فَعَلْنَ	او انجام داد . آن دو انجام دادند . آنها انجام دادند . او انجام داد . آن دو انجام دادند . آنها انجام دادند .		هُوَ یَفْعَلُ هُما یَفْعَلانِ هُم یَفْعَلونَ هِی تَفْعَلَ هُما تَفْعَلانِ هُنَّ یَفْعَلْنَ	او انجام می‌دهد . آن دو انجام می‌دهند . آنها انجام می‌دهند . او انجام می‌دهد . آن دو انجام می‌دهند . آنها انجام می‌دهند .	مفرد مذکّر غائب مثنی مذکّر غائب جمع مذکّر غائب مفرد مؤنّث غائب مثنی مؤنّث غائب جمع مؤنّث غائب
أنْتَ فَعَلْتَ أنْتُما فَعَلْتُما أنْتُم فَعَلْتُم أنْتِ فَعَلْتِ أنْتُما فَعَلْتُما أنْتُنَّ فَعَلْتُنَّ	تو انجام دادی . شما دونفر انجام دادید . شما انجام دادید . تو انجام دادی . شما دونفر انجام دادید . شما انجام دادید .		أنْتَ تَفْعَلُ أنْتُما تَفْعَلانِ أنْتُم تَفْعَلونَ أنْتِ تَفْعَلیْنَ أنْتُما تَفْعَلانِ أنْتُنَّ تَفْعَلْنَ	تو انجام می‌دهی . شما دو نفر انجام می‌دهید . شما انجام می‌دهید . تو انجام می‌دهی . شما دو نفر انجام می‌دهید . شما انجام می‌دهید .	مفرد مذکّر مخاطب مثنی مذکّر مخاطب جمع مذکّر مخاطب مفرد مؤنّث مخاطب مثنی مؤنّث مخاطب جمع مؤنّث مخاطب
أنَـا فَعَلْتُ نَحْنُ فَعَلْنا	من انجام دادم . ما انجام دادیم .		أنَـا أفْعَلُ نَحْنُ نَفْعَلُ	من انجام می‌دهم . ما انجام می‌دهیم .	متکلّم وَحَدَه متکلّم مَعَ‌الْغَیْر

موفق باشید

سوالات درس به درس پیام های آسمانی دوم

سوالات پیام های آسمانی دوم راهنمایی

 درس اول

1- می توانید یکی از دستگاه های بدن را نام ببرید که اگر نباشد  هیچ اشکالی در کارهای بدن پیش نمی آید ؟ از این موضوع چه می فهمیم ؟

2- با توجه به سخن حضرت علی علیه السلام توضیح دهید دلیل آفرینش شگفتی های بی پایان آسمان و زمین چیست ؟

سوالات متن :

3- چند تفاوت دوربین و چشم را بنویسید ؟

4- امیر المومنین علی علیه السلام در باره آفرینش انسان چه می فرماید ؟

5- از نعمت عقل چگونه می توانیم استفاده کنیم ؟

6- درستی یا نادرستی جملات را مشخص کنید

- خداوند گاهی انسان را فراموش می کند.

جهان آفرینش بی هدف آفریده شده است .

پاسخ سوالات درس اول

1- خیر . خداوند هیچ چیزی را بیهوده و بی هدف نیافریده است .

2- تا انسان در باره آنها بیندیشد و با استفاده از آنها به بهشت راه یابد و خود را از عذاب دوزخ برهاند .

3- برای دیدن فاصله های مختلف لنز دوربین باید تعویض شود ولی چشم نیاز به این کار ندارد – برای پاک کردن دوربین با از مواد مختلف استفاده کنیم باید با دست پاک شود ولی چشم خودکار این کار را انجام می دهد – دوربین برای ذخیره و کار کردن نیاز به فیلم و باطری دارد ولی چشم نیازی ندارد و بدون باطری سالها ذکار می کند .......

4- از خلقت این انسان باید تعجب کرد که با تکه ای چربی نگاه می کند، با پاره ای گوشت سخن می گوید، و یا چند استخوان می شنود

5- باید در باره آنچه می بینیم فکر کنیم و از دنیای پیرامون خود درس خداشناسی بگیریم

6- غلط- غلط

سوالات درس دوم

1- بین حرکت  ابرها و گذشتن زمان چه شباهت هایی وجود دارد؟

2- آیا نعمت عمر به تنهایی برای خوشبختی ما در دنیا و آخرت کافی است ؟

3- خداوند حکیم چه کسانی را از چهار پایان نیز گمراه تر معرفی می کند؟ چرا

 سوالت متن

4- حضرت علی علیه السلام  در باره استفاده از فرصت عمر چه می فرماید؟

5-شباهت بازی با زندگی ما انسان ها چیست ؟

6- پیامبر اعظم (صلی الله علیه)در باره تفکر در آیات الهی چه می فرماید ؟

7- به نظر شما علت تاکید اسلام به فکر کردن چیست ؟

8- هنگامی که مرگ کسانی که قدر عمر خود را نمی دانند فرا می رسد چه در خواستی از خدا می کنند؟

9- اولین سرمایه ما برای  خوشبختی در دنیا و آخرت ....................است.

10- یکی از تفاوت های انسان با حیوانات و گیاهان .......................................است .

11- دو سرمایه انسان برای خوشبختی ................................و.....................................است .

پاسخ سوالات درس دوم

1- الف)حرکت ابرها نشانه گذشتن سریع زمان و فرصت ها  می باشند ب) همان طور که ابرها م می توانندبرای ما مفید باشند لحظات عمر هم می توانند برای ما مفید باشند

2-خیر ، استفاده درست  از نعمت عمر برای خوشبختی بسیار مهم است .

3- کسانی که توانایی اندیشیدن دارند ولی از این نعمت خداوند استفاده نمی کنند، چشم دارندولی از انچه که می بینند عبرت نمی گیرند، گوش دارندولی برای شنیدن دستورات الهی استفاده نمی کنند – چون اینان از نعمت هایی که خداوند به آنه داده درست استفاده نمی کنند در حال که حیوانات اصلاً این نعمت ها را در اختیار ندارند

4- فرصت ها مانند ابر می گذرند پس فرصت های خوب ررا غنیمت بدانید.

5- بازی داور دارد  زندگی هم داور دارد که خداست – وقت بازی محدود است عمر انسان هم مشخص است – بازی دارای کارتهای زرد و قرمز است زندگی انسان هم اخطارهایی دارد – هر کس در بازی تلاش کند برنده است در زنگی هم هر کس بیشتر تلاش کند موفق تر است ...........................

6- ساعتی تفکر در نشانه های خداوند، از ساعت های طولانی عبادت کردن برتر است.

7- چون با فکر کردن می توانیم بهتریت استفاده را از عمر و دیگر نعمت های خداوند داشته باشیم

8- می گویند پروردگارا مرا به دنیا برگردان که اعمال صالح انجام دهم

9- عمر

10- قدرت تفکر و اندیشه

11- عمر و قدرت تفکر و اندیشه

 درس سوم

1- توضیح دهید چرا بهلول هرگز چیزی از هارون درخواست نمی کرد؟

2- گاهی انسان هادر دعایشان چیزی می خواهند که برایشان زیان آور است.آیا خداونداین دعاها را مستجاب می کند؟ گفتار پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله را در این موردتوضیح دهید ؟

3- پیام خداوند که باعث شد مسلمانان نیروی تازه گرفته و مشرکان را فرار دهند به طور خلاصه بیان کنید.

4- توضیح دهید روزه گرفتن چگونه باعث بهرمندی بیش تر ما از یاری خداوند می شود؟

سوالات متن

5- چه راه هایی را برای یاری گرفتن از خدا می شناسید؟

6- مفهوم آیه « وَ اِذا سَاَلَکَ عبادی فَاِنّی قَریبٌ اَجیبُ دَعوَةَ اَلدّاعِ اِذا دَعانِ» چیست ؟

7- چرا دعاهای بعضی افراد مستجاب نمی شود؟

8- بهترین حالت دعا (نمونه دعا)  چه هنگامی اتفاق می افتد؟

9-آیا ممکن است دعا کردن بی نتیجه باشد سخن رسول خدا را بیان کنید؟

10-با توجه به سخن امام صادق علیه السلام راه مقابله با مشکلات دنیا   چیست ؟

11- آیا معنی دعا کردن این است که دیگر ما تلاش نکنیم ؟

12-...........بهترین نمونه دعاست ؟

13- بهترین کاری که موجب تقویت  صبر می شود  ......................است .

صحیح ، غلط

14- ما می توانیم تمام نیازهای خودمان رابه تنهایی برطرف کنیم ؟

15- ساده ترین راه برای یاری طلبیدن از خدا دعا کردن می باشد ؟

16- بعضی کارها باعث می شود دعا قبول  نشود ؟

17-خوردن مال و حق دیگران هیچ ارتباطی به دعا کردن ندارد ؟

پاسخ سوالات درس سوم

1- چون خود هارون بیشتر از دیگران نیاز به کمک داشت و همچنین او نمی توانست نیازهای واقعی کسی را بر طرف کند

2- خیر- هیچ مسلمانی خداوند را نمی خواند مگر اینکه دعایش یا در این دنیا مستجاب می شود یا خداوند آن را برایش در روز قیامت ذخیره می کند و یا در برابر آن دعا بخشی از گناهانش را می بخشد

3- اگر صبر کنید و پرهیزگار باشید خداوند شما رادر برابر دشمنان  با پنج هزار فرشته یاری خواهد کرد

4- چون روزه دار با اختیار دستورات خدا را انجام می دهد وبه خواسته های خدا بیشتر از خواسته های خودش  توجه دارد خداوند مهربان هم به چنین فردی بیشتر یاری می رساند

5- دعا کردن- صبر وتقوا- دوری از گناهان – رعایت حقوق دیگران ( نخوردن مال مردم بی اجازه )

6- هرگاه از خدا یاری بخواهیم خداوند می شنود و اجابت می کند

7- بعضی افراد با کارهای ناپسندی  که انجام می دهند  باعث می شوند که دعایشان مستجاب نشود

8-در حال نماز

9- خیر ، اگر دعایش مستجاب نشود یا خدا بخشی از گناهان اورا می بخشد یا دعایش را برای آخرت نگه می دارد

10-  وضو گرفته و به مسجد برود و دو رکعت نماز بخوتند و دعایش را از خدا در خواست کند.

11- خیر دعا همراه تلاش نتیجه بخش است .

12- نماز

13- روزه گرفتن

14- غلط

15- درست

16- درست

17-غلط

درس چهارم

1-آیا انسان می تواند بدون استفاده از دستورات خدا همه نیازها و خطرهای راه سعادت را پیش بینی کند؟ توضیح دهید

2- توضیح دهید که راهنمایی های پیامبران چگونه باعث خوشبختی انسان در دنیا و آخرت می شود؟

3- به نظر شما اگر مسلمانان نسبت به راهنمایی های دین خود بی توجه باشند چه سر نوشتی در انتظار آنها خواهد بود؟ آیا وضعیت انها با مردم بی دین تفاوتی خواهد داشت /.

سوالات متن

4- چند نمونه از ثمرات دین را بنویسید؟

5- نتیجه تکیه فقط بر تجربه ودانش  بشری چیست ؟

6- وظیفه ما نسبت به دین چیست ؟

7- چرا دفاع از دین لازم است ؟

درستی و نادرستی جملات زیر را مشخص کنید ؟

8-ما بدون راهنمایی پیامبران هم می توانیم راه سعادت خود را پیدا کنیم .

9- بعضی از دستورات دین بی فایده است .

10- دین تنها راه رسید به سعادت و خوشبختی واقعی است .

پاسخ سوالت درس چهارم

1- خیر ، چون انسان نمی داند که چه جیزهایی می تواند باعث سعادت و خوشبخی او می شود و انسان از گذشته و اینده خود بی خبر است

2- خداوند مهربان پیامبرانی را به دکمک ما فرستاده که خودشان راه را به درستی می شناسند و به ما نیز یاد می دهندکه برای رسیدن به مقصد چ- چیزهایی را باید همراه خود داشته باشیم

3- خیر ، اگر مسلمانان به دستورات دین بی توجه باشند هیچ موقع به خوشبختی و سعادت نخواهند رسید و در دنیا نیز دچار مشکلات فراوانی خواهند شد مثل خوردن غذاهایی که برای انسان ضرر دارد یا نداشتن آرامش و امنیت واقعی

4- از بین رفتن دشمنی ها و مهربان شدن دلها با هم ، رشد علم و دانش ، نجات از آتش جهنم

5- آنها برای رسیدن به خوشبختی واقعی هر راهی را آزمایش می کنند اما باز هم نمی توانند خود را نجات دهند

6- باید با تمام توان از آن محافظت کنیم 

7- چون تنها راه رسیدن به سعادت دین است .

8- غلط

9- غلط

10- درست

درس پنجم

1- اگر کسی بعد از نماز بفهمد که بدن یا لباسش نجس بوده است ایا واجب است نمازش را دوباره بخواند؟ توضیح دهید.

2- کسی که کف پاهایش  خیس است ، آیا می تواندبر روی فرش نجس نماز بخواند؟

3- آستفاده از گردنبد و انگشتر طلا:

الف- نماز مردان و زنان را باطل می کند؟                                 ب- فقط نماز زنان را باطل می کند

ج- فقط نماز مردان را باطل می کند                                          د- برای مردان حرام است اما ربطی به نماز ندارد

سوالات متن

4-این عبادت کدام مورد است -نردبان آسمان است  ،- باعث نزدیکی به خداست ، از همه عبادت ها بیشتر بر آن تاکید شده است.
الف- روزه               ب- اذان                         ج- نماز                                 د- جهاد

5-محتوای اذان و اقامه کدام مورد است

الف- شهادت به یگانگی خدا         ب- شهادت به پیامبری  حضرت محمد صلی الله علیه و آله                

  ج- شهادت به امامت علی علیه السلام                      د- همه موارد

6-- بنابه فرموده ی پروردگارمتعال نقش مساجددرروی زمین مانندچیست؟  

   الف- محل عبادت وخداپرستی            ب- مکان اتحادمسلمانان   ج- محل مشورت مردم       د- خانه های خداوند

7- باتوجه به سخن علی علیه السلام با چه وسیله ای می توان به خدا نزدیک شد؟

8- ...............گناهان را می ریزد مانند برگ های پائیزی می ریزد .

9- نمازگزار درمسجد میهمان ....... می باشد 

10- ...... مانند چشمه آبی است که در برابرخانه  هر کسی قرار دارد و او می توان خود را هر روز پنج بار در آن بشوید

11- بنابه توصیه امام المتّقین علی (ع) کسی که اذان واقامه ی نمازرابگوید، دارای چه مرتبه وجایگاهی می باشد؟

12- پیامبراکرم(ص) درباره ی نقش وثواب موذّن چه می  فرماید؟       

13-چند مورد آز آداب نماز را بنویسید ؟

14-نماز خواندن در مسجد چه ارزشی دارد ؟

15-چه فرقی بین آداب نماز با احکام نماز وجود دارد ؟

16- شرایط لباس و مکان نماز گذار را بنویسید (شش مورد)

17-آیا نماز خواندن با جوراب ، کلاه ، کمربند، و دستکش نجس  نماز را باطل می کند؟                                                                

پاسخ سوالات درس پنجم

1- خیر اگر کسی بعد از نماز بفهمد که با لباس نجس نماز خوانده نمازش درست است

  2-خیر

3-  ج- فقط نماز مردان را باطل می کند

4- نماز                        5- همه موارد      6- د- خانه های خداوند    7- نماز                       8- نماز           9- خدا

10- نماز

11- کسی که اذان و اقامه بگوید و به نماز بایستد دو صف از فرشتگان پشت سر او می ایستند و اگر فقط اقامه را بگوید یک صف از فرشتگان به صف می ایستند

12- بخشی از ثواب همه نماز گذاران سهم موذنی است که مردم با صدای اذاناو به نماز می ایستند

13- خواندن نماز در اول وقت – داشتن ظاهری مرتب و لباس تمیز-ئخواندن اذان واقامه – نماز خواندن در مسجد

14- باعث توجه بیشتر خداوند و لطف و رحمت خدا می شود

15-احکام نماز واجب و آداب نماز مستحب است –

16-  لباس و بدن ، مکان نماز گذار باید پاک باشند-  مکان نماز گذار نباید غصبی باشد ، - لبلس نماز گذار نباید غصبی باشد – با پول حرام نمی شود برای نماز لباس تهیه کرد- استفاده از طلا برای مردان حرام است و باعث باطل شدن نماز می شود- لباس نماز گذار نباید از اجزای حیوان حرام گوشت باشد

17- خیر

درس ششم :

1- توضیح دهید که چگونه روزه گرفتن باعث رسیدگی بیشتر مردم به فقرا و مستمندان می شود؟

2- چهار مورد از مبطلات روزه را نام ببرید؟

3- اگر کسی در ماه رمضان فراموش کند که روزه است ومبطلات روزه را انجام دهد روزه اش چه حکمی دارد ؟

4- آیا شنا کردن در آب روزه را باطل می کند؟ توضیح دهید ؟

5-با توجه به سخنان پیامبر سه مورد از اعمالی که در زندگی و پس از مرگ تاثیر دارند را بیان کنید ؟

6- پیامبر اعظم صلی الله علیه در باره اهمیت عبادت روزه په می فرماید؟

7- فواید روزه گرفتن را بنویسید ؟

8- روزه گرفتن چگونه باعث تقویت اراده می شود ؟

9- معنی «صوموا تصِحِوا» چیست ؟  

10- کدام مورد با عبارت  « جراحی بدون چاقو » ارتباط دارد ؟

الف- نماز                      ب- روزه گرفتن                                 ج- تقوا و پرهیز گاری

11- کدام مورد از مبطلات روزه نمی باشد ؟

الف- خوردن و آشامیدن                    ب- دوش گرفتن                     ج- دروغ بستن به پیامبران و امامان

پاسخ درس ششم :

1- خداوند بلند مرتبه روزه را واجب کرده است تا همه مانند هم باشند  و ثروتمندان نیز مزه گرسنگی را بچشند و با فقیران و گرسنگان مهربان باشند و به آنان کمک کنند .

2- خوردن- آشامیدن- فروبردن تمام سر در آب- فروبردن غبار یا دود غلیظ به حلق – استفراغ عمدی- دروغ بستن به خدا و پیامبران و امامان

3- روزه اش درست است

4- اگر شنا کردن باعث شود یک باره تمام سر در آب فرو رود روزه باطل است

5- هر کس زیاد صلوات برستد کارهای نیکش در قیامت سنگین می شود – هر کس خوش اخلاق باشد به آسانی از صراط می گذرد – هر کس روزه داری را افطار دهد خداوند گناهان گذشته اش را می بخشد

6- روزه سپری است در برابر مشکلات دنیا و پوششی است در برابر عذاب آخرت

7- تقویت صبر و اراده- توجه به محرومان – حفظ سلامتی –

8- فرد روزه دار با اینکه آب و غذا در اختیار دارد و آز آن نمی خورد با این کار اراده او قوی شده و می تواند در برابر گناهان مقاومت کندو دچار وسوسه های شیطان نشود

9- روزه بگیرید تا سالم بمانید

10- ب- روزه گرفتن

11- ب- دوش گرفتن 

درس هفتم :

1- چرا پاشاده زیرک از رفتن به جزیره هیچ ترسی نداشت ؟

2- مرگ برای چه کسانی و حشتناک و ناخوشایند است ؟چرا ؟

3- حالت مومنان و کافران را در هنگام مرگ توضیح دهید ؟

4- چه کسانی از مرگ نمی ترسند؟

5- انسان چگونه می تواند برای بعد از مرگ خود جایی خوب آمکاده کند ؟

- آیا انسان از مرگ از زمان مرگ خود آگاه است ؟

پاسخ سوالات درس هفتم :

1- چون در آنجا برای خود جایی خوب آماده کرده بود که همه امکانات زندگی در آنجا وجود داشت .

2- برای کافران و بد کارانی که در دنیا به خوشگذرانی و تفریح می پردازندو توشه ای برای آن دنیا نمی فرستند و کسانی که به دیگران ستم می کنند . چون اینان جایی بد را برابی خود آماده کرده اند

3- مومنان مورد استقبال فرشتگان قرار می گیرند و به بهشت می رونداما کافران  رافرشتگان با غضب جانشلن را می گیرند و به صورت و پشتشان می زنند و با عذاب داخل آتش می شوند .

4- مرگ برای کسانی که به خدا و پیامبرانش ایمان دارند.

5- با ایمان به خدا و کارهای نیک و دوری از گناهان

6- خیر 

درس هشتم :

1- علت آزار و فشار قبر سعد ابن معاذ چه بود؟

2- با توجه به حدیث امام صادق علیه السلام  نیکی به پدر و مادر چه تاثیری بر زندگی ما در دنیا و آخرت دارد ؟

3- توضیح دهید که اقامه به موقع نماز ، چگونه انسان را به بهشت می رساند؟

سوالات متن:

4- با توجه به پاسخ ابوذر چرا بعضی ها از مرگ می ترسند؟

5- چه چیزهایی باعث راحتی مرگ و راحتی  زندگی پس از مرگ می شود؟

6-چه چیزی باعث شد که جوانی که هنگام مرگ عذاب می کشید نجات پیدا کند؟

7- رسول گرامی اسلام به کسانی که به نماز پنجگانه خود اهمیت می دهند چه قولی می دهد؟

8- با توجه به آیه زیر « اَقِمِ الصلاةَ اِنَّ اَلصَّلاةَ تَنهی عَنِ الفَحشاءِ وَالمُنکَرِ » فایده نماز چیست ؟

9- از نظر حضرت علی علیه السلام چه چیزی باعث می شد که حضرت علی علیه السلام از مرگ نهراسد ؟

پاسخ سوالات درس هشتم :

1- او با خانواده اش بد اخلاق بود

2- امام صادق علیه السلام می فرماید هر کس پیوند خود را با بستگانش محکم کند و با پدر و مادرش بسیار خوش رفتارو مهربان باشد باشد دشواری های مرگ بر او آسان می شود و در دنیا نیز هرگز فقیر و تهی دست نمی شود.

3- بر پا داشتن درست و به موقع نماز باعث می شئد که انسان از گناهان و زشتی ها دور شود و هر قدر از گناهان دور شود به بهشت نزدیک می شود.

4- چون آنها دنیای خود را آباد کرده اند و آخرت خود را خراب و معلوم است که دوست ندارند از جای اباد به جای خراب بروند

5- نیکی به پدر و مادر، نماز اول وقت، خوش اخلاقی

6- مادرش او را بخشید و پیامبر برایش دعاکرد

7- قول می دهد آنها را با خود به بهشت ببرد

8- دوری از گناهان و زشتی ها

9- پرهیز از گناهان و انجام واجبات و خوش اخلاقی

سوالات درس نهم:

1- مهم ترین فایده زیارت چیست ؟ توضیح دهید ؟

2- به چه کارهایی آداب زیارت گفته می شود؟ به سه مورد از این آداب اشاره کنید .

3- شیوه صحیح غسل را توضیح دهید.

سوالات متن:

4-چرا پیامبران و امامان هر گونه و مشکل را به جان خریده اند؟

5- پیامبر ما از مردم در برابر زحمت هایش چه مزدی را درخواست می کند؟

6- اکنون که پیامبران و  امامان در بین ما نیستند ما چگونه می توانیم با آنان مهربانی کنیم ؟

7-با توجه به سخن امام باقر  علیه السلام ما چگونه می توانیم به پاداش های الهی و ولایت امامان برسیم ؟

8- غسل ها همه شبیه هم هستند فقط در یک کارمتفاوت هستند  و آن هم ..........................است .

9- اولین کار در غسل .........................است

ص یا غ

10-اگر در هنگام شستن یک قسمت آب به قسمت دیگر برسد غسل باطل است ؟

11-چون امامان از دنیا رفته اند نه صدای ما را می شنوند و نه ما را می بینند  ؟

12- در غسل شستن داخل گوش و دهان و بینی لازم است ؟

پاسخ سوالات درس نهم :

1- مهمترین فایده زیارت ایجاد انس و محبت  بین ما واولیای خداست که باعث می شود ما در زندگی از آنها الگو بگیریم .

2- فبل از زیارت غسل کنیم ؛ در زیارتگاه ها با لباس تمیز حاضر شویم ، از سخنان و کارهای زشت دوری کنیم ، با وضو به زیارت برویم ، برای دیگران مزاحمت ایجاد نکنیم

3- ابتدا نیت می کنیم – سپس سر و گردن را می شوییم – سپس طرف راست بدن را می شوییم – در آخرین مرحله طرف چپ بدن را می شوییم

4- برای هدایت و نجات انسان ها

5- دوست داشتن خویشاوندان نزدیکش

6- زیارت مزار آنها-  دعا برای آنها – پیروی از دستورات آنها

7- با پرهیز کاری و عمل صالح

8- نیت

9- نیت

10- غلط

11- غلط

12- غلط

درس  دهم :

1-در چند جمله کوتاه ویژگی های زمان  ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را توصیف کنید؟

2- به نظر شما ما باید چه کنیم تا از منتظران واقعی ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف باشیم ؟

سوالات متن:

3- فرج یعنی چه ؟

4- پیامبر اعظم در باره آرزوی فرج چه  می فرماید ؟

5- آیا اعمال ما بر امام زمان پوشیده است کارهای ما په تاثیری بر امام می گذارد ؟

6- پیامبر اعظم می فرماید بهترین کار امت من ............................است. 

7 – گشایش در کارها و بر طرف شدن مشکلات را .......................  می نامند.

8- ظهور امام زمان علیه السلام  در سخنان پیامبر صلی الله علیه چه نامید شده است ؟

الف- انتظار                      ب- فرج                             ج- ظهور                      د- صبر

پاسخ سوالات درس دهم .

1 – عدالت ساسر چهان را فرا می گیرد، علم و دانش بسیار پیشرت می کند، دادگاه ها و زندان ها شلوغ نیست ، هیج کس گرسنه نیست ، هیچ جا خشکسالی نیست ، فهم انسانها آنچنان رشد کرده است که کسی حقوق دیگران را نمی خورد.

2- صبور بودن  خوش رفتاری با دیگران، همسایه داری ، ترویج کارهای نیک، خود داری از آزار و اذیت دیگران، گشاده رویی ، خیر خواهی و مهربانی با مومنان

3- گشایش در کارها و بر طرف شدن مشکلات

4 بهترین کار امت من انتظار فرج است.

5- خیر ؛ اعمال صالح ما باعث خوشحال او و کارهای ناپسند ما باعث رنجش ایشان می شود

6- انتظار فرج است

7- فرج

8- ب- فرج 

درس یازدهم:

1- با توجه به حدیث رسول اکرم صلی الله علیه و آله چه چیزی باعث نزدیک شدن انسان به خداوند و بهشت می شود؟ نتیجه بخل ورزیدن چیست؟

2- آیاتنها انسان های ثروتمند می توانند سخاوتمند باشند ؟ توضیح دهید؟

3- اسراف در سخاوت یعنی چه ؟ دو نمونه آن را بیان کنید .

سوالات متن

4- به خاطر کدام ویزگی های حضرت ابراهیم خداوند او را به عنوان دوست خود انتخاب کرده بود ؟

5- نتیجه هدیه دادن به دیگران چیست ؟

6- با توجه به سخن پیامبر اکرم  بخیل ترین مردم کیست ؟

7- امام رضا علیه السلام در باره سخاوت چه می فرماید ؟

8- چه چیزهایی بخشش انسان را باطل می کند؟

9- چگونه به مقام نیکو می رسیم ؟

10- چه چیزهایی را نباید به دیگران بخشید ؟

11- یکی از ساده ترین نمونه سخاوت ...................است .

12 – کدام مورد از نمونه های سخاوت می باشد .

الف- سلام کردن                ب- صدقه دادن             ج- خوشرویی                         د- همه موارد

پاسخ های درس یازدهم:

1- سخاوتتمندی – بخل انسان را از خدا و از بهشت و از مردم دور می کند.

2- سخاوت و بخل تنها در وسایل مالی نیست  ، سخاوت این است که از آنچه داریم دیگران را بهرمند کنیم  مثل یاد دادن درس به دیگران_ گفتن جملات تشکر آمیز ، خوشرویی .

3- یعنی بیش از اندازه بخشیدن ، مانند کسی که خودش بسیار گرسنه است تمام غذای خود را به دیگری ببخشد . یا همه پول خودش را که نیاز دارد به دیگری ببخشد

4- الف – هرگز از کسی چیزی نخواسته بود، دوم هر کس که از او کمک خواسته بود کمکش کرده بود

5- باعث دوستی دیگران می شود

6- بخیل ترین مردم کسی است که از سلام کردن به دیگران بخل ورزد.

7- سخاوت درختی است در بهشت که شاخه های آن در دنیاست . هر کس از شاخه ای این درخت در آویزد او را به بهشت خواهد رسانید .

8- منت گذاشتن و اذیت فقرا

9- از آنچه که دوست داریم ببخشیم

10- چیزهای بدی که خودمان حاضر نیستیم از دیگران بگیریم

11- صدقه دادن

12- همه موارد

درس دوازدهم:

1- چه چیزی باعث می شود که یک کار برای انسان به صورت عادت در آید

2- با ذکر یک مثال نقش صبر و استقامت را در رسیدن به بهشت توضیح دهید.

3- با توجه به آنچه در این درس خواندیم.

الف- توضیح دهید سرگرمی ها چند دسته اند؟

ب- زیاده روی در کدام گروه از این سر گرمی ها ناپسند است ؟

سوالات متن

4- با توجه به سخن علی علیه السلام نتیجه پیروی از عادت های بد چیست؟

5- دو عادت ناپست که انسان را از رشد باز می دارد کدامند؟

6- با توجه به سخن امام باقر علیه السلام نتیجه استقامت بر سختی ها و ناملایمات زندگی چیست؟

درستی و نادرستی جملات را مشخص کنید

7-انسان کم طاقت  می تواند در برابر وسوسه های شیطان ایستادگی کند.

8- انسان صبور هنگام عصبانیت خشم خود را کنترل می کند.

پاسخ سوالات درس دوازدهم:

1- تصمیم انسان به انجام یک کار به صورت تکراری

2- مانند کسی که گرسنه است و غذای حرامی هم وجود دارد ولی صبر می کند و از آن غذا نمی خورد تا غذای حلالی پیدا کند او با این کار باعث خشنودی خدا شده و به بهشت می رود .

 3-الف) به دو دسته- گروه اول سرگرمی هایی که به خودی خود بد نیستند اما زیاده روی در آن ها باعث دور ماندن از وظایف و کارهای اصلی می شود

گروه دوم سرگرمی هایی که تاثیر بدی بر انسان می گذارد مانند برخی فیلم ها و بازی هی خطر ناک

ب-  گروه دوم که کلاً بد است اما زیاده روی در هر سر گرمی بسیار ناپسند است .

4- حضرت علی علیه السلام می فرماید« کسی که از عادت های بد پیروی کند به مقام های بلند نخواهد رسید .

5-سر گرمی های نا مناسب ، کم طاقتی

6- وارد شدن در بهشت

7- غلط

8-درست

درس سیزدهم:

1-به نظر شما کار کردن چه فوایدی برای ما و جامعه ما دارد؟به سه مورد اشاره کنید؟

2- به چند نمونه از کارهایی که انجام آنها و استفاده از در آمد آنه برای یک  انسان مسلمان حرام است اشاره کنید؟

3- سه شغل حرام را نام ببرید و توضیح دهید که چگونه ممکن است در آمد صاحبان آنها حرام باشد؟

4- کسب و کار حرام چه آثاری بدی بر زندگی افراد دارد؟

سوالات متن:

5- رسول خدا صلی الله علیه  در باره ارزش کار و کسب حلال چه می فرماید؟

6- آیا از مال حرام برای پاک شدن گناهان  می توان صدقه داد ؟ سخن امام صادق علیه السلام در این باره را بنویسید؟

پاسخ سوالات  متن:

1- الف) کار کردن یک نوع عبادت است  ب) کار کردن باعث بی نیاز شدن از دیگران می شود ج) توانایی برای انفاق و سخاوتمندی و کمک به دیگران  د) بر طرف کردن مشکلات اجتماعی و دوری از تخلفات اجتماعی

2- دزدی ، قمار ، خرید و فروش اجناس  قاچاق ، نزول دادن پول

3- فروشنده ای که یک وسیله بی کیفیت را در بسته بندی خوب  و با کیفیت قرار می دهد وبا قیمتی بیشتر را می فروشد – کار مندی که به موقع در سر کار حاضر  نمی شود و یا کم کاری می کند و حقوق کامل می گیرد – فروشنده ای که جنس کم می دهد و بهای کاملی می گیرد

4- باعث می شود که دعای انسان مستجاب نشود، برکت از مال حرام بر داشته می شود، مال حرام در جای نادرست  مصرف  می شود

5- عبادت ده جزء دارد که نه جزء آن کار و کسب حلال است

6- خیر ؛ آنچه گناهان را پاک می کند کارهای نیک است ، اما کار حرام نمی تواند کار حرام را پاک کند.  ( بلکه گناهی به گناهانش افزوده می شود)

درس چهاردهم :  ( حق الناس )

1- کسی که دوست دارد به بهشت الهی راه یابد ، باید حقوق چه کسانی را رعایت کند؟

2- اگر همه مردم نسبت به حقوق  یک دیگر بی توجهی کنند چه اتفاقی در جامعه خواهد افتاد ؟

3- سه نمونه از حقوق را که هم کلاسی ها بر شما دارند بیان کنید ؟

4- سه نمونه از حقوقی را که افراد خانواده ( پدر، مادر، برادر، خواهر و ......) بر شما دارند بیان کنید.

5- حق النفس را توضیح دهید ؟مثال بزنید.

6- حق الله را توضیح دهید ؟ مثال بزنید.

7 – حق الناس را توضیح دهید ؟ مثال بزنید.

8- آیه « ولا تَجَسسوا ولا یغتب بَعضُکُم بعضاً » در باره کدام یک از حقوق زیر صحبت می کند
الف ) حق النفس               ب) حق الله                         ج) حق الناس

9- آیه « یا ایها الَّذینَ ءامَنوا اِجتَنِبوا کَثیراً مِنَ الظَّنِّ اِنَّ بَعضَ الظَّنُ اِثمٌ » در باره چه گناهی  حرف می زند؟

الف) غیبت   دیگران                 ب) بد گمانی به دیگران               ج- تهمت و فضولی در کار مردم

10-- آیه « یا ایها الَّذینَ ءامَنوا اِجتَنِبوا کَثیراً مِنَ الظَّنِّ اِنَّ بَعضَ الظَّنُ اِثمٌ » در باره چه حقوقی صحبت می کند ؟

الف ) حق النفس               ب) حق الله                         ج) حق الناس

11-آخرین ایستگاه در قیامت مربوط به حق  .................... است.

12- اگر در قیامت نتوانیم حقوق دیگران را بدهیم چگونه  حقوق خود را دریافت می کنند ؟

13- پامبر اکرم در باره آسیب رساند به اموال عمومی چه می فرمایند؟

14- برای بی توجهی به حقوق عمومی چند مثال بزنید ؟

15- آیا حق الناس فقط در مسایل مالی می باشد مثال بزنید ؟

سوالات متن :

1- اول: حقوق خودمان ( حق النفس )  دوم : خدا ( حق الله )        سوم:   دیگران ( حق الناس )

2- جامعه پر از بی نظمی می شود ، حقوق مردم پایمال می شود ودر همه جا هرج و مرج به وجود می آید افراد ضعیف تر زیر پای افراد قوی تر ازبین می روند ،و زندگی کردن بسیار مشکل می شود.

3- کمک درسی و یاد دادن مطالبی که برایش دشوار است ، رعایت نظم در کلاس، دادن وسایل  مورد نیاز وی ،

4- احترام کردن به آنها ، کمک رساندن در کارهای خانه و بیرون خانه ، راز داری ، انجام دادن  وظایف  داده شده مانند درس خواندن  یا خرید .

5-  کارهایی که ما در شبانه روز برای سلامتی و رشد خود انجام می دهیم  را حق النفس گویند مانند غذا خوردن ، مسواک زدن ؛ استراحت ، مطالعه ,،

6- کارهایی که برای اطاعت از دستورات خدا انجام می دهیم را حق الله دگویند مانند نماز و روزه و دیگر عبادت ها

7- بخشی از کاره که ما موظیم نسبت به دیگران انجام دهیم  را حق الناس گویند مانند ؟ کمک به نیازمندان ، آزار ندادن دیگران ، رعایت حقوق دیگران

8- ج) حق الناس

9- ب) بد گمانی به دیگران

10- ج) حق الناس

11 - حق الناس

12- چون در قیامت پول نیست از اعمال نیک ما به طلبکاران می دهند و اگر اعمال نیکی نداشته باشیم از گناهان آنان به ما می دهند

13- از رحمت خدا دور است کسی که توقفگاه ها و استراحتگاهای عمومی را آلوده کند و کسی که راه عبور مردم را سد کند

14- سیگار کشیدن در مراکز عمومی ، بوق زدن در نزدیک بیمارستانها  ، عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی ، آلوده کردن و آتش زدن جنگل ها ؛

15- خیر ، حفظ آبروی دیگران ، حفظ اسرار و شخصیت دیگران  نیز از جمله حق الناس می باشند .

درس پانزدهم:

1-اگر مردم کشوری که مورد تهاجم دشمنان قرار گرفته اند از کشور خود دفاع نکنند چه سر نوشتی در انتظار آنان خواهد بود؟

2- جهاد دفاعی در چه زمان و بر چه کسانی واجب است ؟

3- اگر در جامعه اسلامی , عده ای به  مبارزه با نظام اسلامی بپردازند و امنیت مردم را به خطر بیندازند مسلمانان چه وظیفه ای دارند؟

4- در جهاد با دشمنان اسلام آیا پاداش خداوند تنها برای کسانی است که در میدان جنگ به مبارزه با دشمنان مشغول اند؟ توضیح دهید ؟

سوالات متن :

5- جهاد در لغت و در فرهنگ اسلامی به چه معناست ؟

6- در جهاد در راه خدا خدا از مومنان چه چیزی را خریداری می کند و در عوض آن چه چیزی می دهد؟

7- انواع جهاد را نام ببرید ؟

8- چرا ستمگران  با دین اسلام مخالفت می کنند؟

9- جهاد با سر کشان چگونه جهادی است ؟ توضیح دهید .

10- خداوند  چه کسانی را هواداران شیطانی می داند؟

11- جنگ سپاه اسلام با رومیان وایرانیان چگون جهادی بود ؟

12- خداوند در قران در باره آمادگی رزمی جنگی چه می فرماید ؟

13- پیامبر آوزش چه ورزش هایی را توصیه فرموده اند؟

14- با توجه به فرمایش پیامبر چه کسانی به وسیله یک تیر لایق بهشت می شوند؟

15-دشمنان چه هنگامی جرات می کنند به یک کشور حمله کنند؟

16-ما برای بالا بردن توان دفاعی خود در دنیای امروز باید چه آموزش هایی را فرا بگیریم

17-دشمن حق ..................است .

18- جهاد در لغت به معنای .........................و در فرهنگ اسلامی به معنای ..............................................................است .

19- جهاد با سرکشان نوعی جهاد .............................است .

20- آیا کسی که در راه خدا کشته شده است شکست خورده است ، توضیح دهید .

پاسخ سوالات درس پانزدهم :

1-دشمنان آنان را اسیر خود می کنند و اموال آنها را را غارت کرده و آزادی را از آنها می گیرند.

2- وقتی کشور اسلامی مورد حمله دشمنان قرار بگیرد بر همه مسلمانان  مرد و زن پیر و جوان  واجب است با آنچه  در توان دارند از کشور خود دفاع کنند

3- مسلمانان وظیفه دارند با دستور ولی فقیه  با آنان مبارزه کنند  و خطر آنان را از جامعه دور کنند.

4- حیر کسانی که در پشت سنگر ها  از آنان حمایت می کنند  یا افراد خانواده که مسولیت کارهای رزمندگان را بر عهده گرفته اند  در این پاداش شریکند .

5- جهاد در لغت به معنای تلاش و کوشش ودر فرهنگ اسلامی به معنای جنگ مسلحانه با دشمنان

6- جان و مال مومنان را خریداری می کند و در عوض بهشت را به آنان می دهد

7- جهاد دفاعی ، جهاد با سر کشان که نوعی جهاد دفاعی است اما در داخل کشور ، و جهاد ابتدایی

8- چون دین باعث بیداری و اتحاد مردم در برابر ستمگران و غارت گران می شود /

9- اگر در داخل کشور عده ای سرکشی کنند و با حکومت مبارزه مسلحانه کنند ابتدا رهبر آنان را ارشاد می کند واگر قبول نکردند مسلمانان وظیفه دارند که با آنان مبارزه کنند و خطر  آنان را از جامعه دور کنند  مانند جنگ حضرت علی علیه السلام با خوارج در نهروان

10- حاکمان زور گو و سرکشیکه به مردم ضعیف زور می گویند و نمی گذارند پیام خداوند به آنان برسد

11- جهاد ابتدایی

12-هر چه می توانید در برابر دشمنان نیرو آماده کنید که دشمنان خوتان و دشمنان خدا را بترسانید.

13- سوار کاری و تیر اندازی

14- سه گروه 1- مسلمانی که تیر را می سازد 2- مسلمانی که تیر را برای رضای خداوند  به دست رزمندگان می رساند 3- مسلمانی که تیر را در راه خداوند به طرف دشمن پرتاب می کند

15- وقتی نیروی نظامی کشوری ضعیف باشد  و آمادگی نظامی نداشته باشد

16- انواع فنون نظامی و جنگی ، آشنایی با کاربرد وسایل جنگی ؛ ساخت سلاح های پیشرفته برای مقابله با دشمنان اسلام ، با لا بردن اطلاعات نظامی از نیروهای خودی و نیروهای دشمنان و...................

17- باطل

18- تلاش و کوشش- جنگ مسلحانه با دشمنان

19- دفاعی

20- خیر ، او در حقیقت رضایت خدا را جلب کرده و به بهشت راه می یابد

درس شانزدهم :

1- امر به معروف و نهی از منکر یعنی چه؟

2- از میان روش های نهی از منکر به سه شیوه اشاره کنید ؟

3- موثر ترین شیوه امر به معروف کدام شیوه است ؟ مثالی بزنید ؟

سوالات متن :

4-  با توجه به فرمایش خداوند در قران کریم از ویژگی های بهترین امت ایمان به خدا و ....................................است .

5- حضرت علی علیه السلام این کار نیک را از همه عبادت ها حتی از جهاد هم بالاتر می داند؟

6- با توجه به سخنان علی علیه السلام چرا خداوند بعضی از امت های پیشین را عذاب کرده در حالی که همه گناه  نمی کردند؟

پاسخ سوالات درس شانزدهم :

1- امر به معروف یعنی دعوت دیگران  به انجام وظایف دینی ، نهی از منکر یعنی باز داشتن دیگران از زشتی ها و کارهای ناپسند

2- الف- آگاه کردن فرد با احترام و مهربانی از زشتی کاری که انجام می دهد( امر به معروف زبانی )  ب- بر خورد سرد یا روی گرداندن از فرد خطا کار ج- ترک محل به عنوان اعتراض  د- اقدام عملی برای جلوگیری از منکر مانند خبر دادن به پلیس و.........................

3- امر به معروف عملی ، مانند شرکت در نماز جماعت برای دعوت و تشویق دوستان  و یا انجام دادن هر کار نیک به عنوان الگو  برای دیگر افراد

4- امر به معروف و نهی از منکر

5- امر به معروف و نهی از منکر

6- بعضی را به خاطر انجام گناهان و بعضی را به خاطر این که نهی از منکر نمی کردند ( آنان را از گناه باز نمی داشتند )

آموزش تجوید قرآن

آموزش تجوید قرآن

تجوید قران کریم

تجوید در لغت به معنی تکمیل، تحسین و نیکو گردانیدن است و در اصطلاح به قواعد و دستوراتی گفته می‌شود که به نیکو خواندن قرآن کمک می‌کنند. در تجوید به نحوهٔ صحیح ادای حروف از مخارجشان و نیز صفات آوایی هر حرف به تنهایی و یا در کنار حروف دیگر پرداخته می‌شود. از قواعد دیگری که به آن توجه می‌شود محل وقف و وصل در هنگام خواندن قرآنبا توجه به نشانه‌گذاری‌ها و معنی آیات است.

تجوید را می‌توان به دو بخش نظری و عملی تقسیم کرد: تجوید نظری مجموعه قواعد و ضوابطی است که دانشمندان مسلمان برای صحیح خواندن حروف و کلمات قرآن وضع نموده‌اند، از قبیل بحث مخارج حروف، صفات حروف، تفخیم و ترقیق، ادغام، مدّ و قصر و مانند اینها. تجوید عملی، فن و هنر تلاوت قرآن کریم بر اساس تلفظ صحیح حروف و اصوات، با لهجه فصیح عربی است. این بخش مبتنی بر اداء و استماع است. تجوید از فنونی است که باید از طریق تمرین در قاری ملکه شود.

درس دوازدهم ابتدا ابتدا در لغت به معناى اول و سرآغاز است ، و از نظر قرائت ، دو نوع ابتداداریم : 1 ـ ابتدا، به معناى شروع قرائت قرآن . 2 ـ ابتدا، به معناى شروع مجدد یا ادامه قرائت بعد از وقف . در اینجا در مورد هریک از این دو به ترتیب سخن مى گوییم : ابتدا، به معناى شروع قرائت قرآن پـیـش از شروع قرائت قرآن ، مستحب است قارى استعاذه نماید، یعنى از شرشیطان به پروردگار مـتـعال پناه ببرد، تا از وسوسه ها در امان بماند. مبناى استحباب استعاذه ، آیه شریفه قرآن است که مى فرماید: (فاذا قراءت القران فاستعذ باللّه من الشیطان الرجیم )(154) ، بنابراین ، گفتن استعاذه در ابـتـداى قـرائت ، چـه در نـمـاز و چـه در غـیـر نـمـاز، از امـور اسـتـحـبـابى است و فقها نیز گفته اند:مستحب است که نمازگزار در رکعت اول ، پیش از خواندن سوره حمد بگوید:(اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم )(155) . استعاذه گـفـتـه شـده کـه اسـتـعـاذه ، شـعار قرائت قرآن است و بهتر جهر و بلند خواندن آن مى باشد، تا شنوندگان ساکت شده ، به آیات الهى توجه پیدا کنند (156) . طریقه هاى استعاذه استعاذه به طریقه هاى مختلف نقل شده که مشهورترین آنها عبارتند از: 1 ـ اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم . 2 ـ اعوذ باللّه السمیع العلیم من الشیطان الرجیم . 3 ـ اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم ان اللّه هو السمیع العلیم . 4 ـ اعوذ بالسمیع العلیم من الشیطان الرجیم . 5 ـ اعوذ باللّه العظیم و بوجهه الکریم وسلطانه القدیم من الشیطان الرجیم . 6 ـ اللهم انى اعوذبک من الشیطان الرجیم . 7 ـ اعوذ باللّه القادر من الشیطان الغادر. 8 ـ استعیذ باللّه من الشیطان الرجیم . 9 ـ نستعیذ باللّه من الشیطان الرجیم . 10 ـ استعیذ باللّه من الشیطان الرجیم ان اللّه هو الفتاح العلیم . نافع و ابن عامر و کسایى و حمزه و خلف ، (اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم ان اللّه هو السمیع العلیم ) قرائت کرده اند. اصح استعاذات فوق ، مطابق آیه شریفه و روایات و به قرائت عاصم و ابن کثیر وابوعمرو، همان قسم اول است : (اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم )(157) . بسمله و قطع و وصل آن (بـسمله )، مخفف (بسم اللّه الرحمن الرحیم ) است که در ابتداى همه سوره هاى قرآن ، به استثناى سوره توبه آمده است . بـه نـظـر عـلماى امامیه ، بسمله جزء هر سوره است ، به جز سوره برائت ، و لذاخواندن آن در نماز، واجب است (158) . در میان اهل سنت ، درباره بسمله ،سه نظر وجود دارد: بـرخـى مانند شیعه ، آن را جزء هریک از سور قرآن ، به جز برائت ، مى دانند، برخى تنها بسمله سوره حمد را جزء آن سوره مى دانند و در بقیه موارد مى گویند که براى تیمن و تبرک آمده است ، برخى آن را در تـمـام مـوارد، از بـاب تـیمن و تبرک دانسته ، هیچ کدام را آیه اى از قرآن نمى دانند. به هر صورت ، به نظر ما، قرائت بسمله در ابتداى سور قرآن ، به جز سوره برائت ، لازم است . قطع و وصل بسمله به سوره ماقبل یا مابعد، به چهار طریق زیر ممکن است : 1 ـ وصل به طرفین ، یعنى وصل از آخر سوره سابق به اول سوره لاحق . 2 ـ قطع از طرفین ، یعنى جداکردن از آخر سوره مقدم و اول سوره موخر. 3 ـ قطع از آخر سوره ماقبل و وصل به اول سوره مابعد. 4 ـ وصل به آخر سوره گذشته و قطع از اول سوره آینده . سـه قسم اول و دوم و سوم جایز است و قسم چهارم ممنوع مى باشد، زیرا به طورى که گفته شد: بسمله ، اولین آیه هر سوره و براى افتتاح آن است ، نه اختتام سوره ماقبل (159) . بسمله در بین سور در مورد قرائت بسمله در بین سوره ها، باید بگوییم : اگر قارى بخواهد قرائتش رااز سوره اى شروع کند، امر کلى این است که خواندن بسمله مستحب است ،دلایل این امر به شرح زیر است : 1 ـ خـداونـد در اولین آیات نازله قرآن ، پیامبرش را ماءمور ساخته تا خواندن را بانام خدا آغاز کند: (اقـراء بـاسـم ربک الذى خلق ) (160) . از این آیه ، حداقل چیزى که استفاده مى شود، آن است که قرائت بسمله ـ که ذکر نام خداوند است آدر ابتداى قرائت قرآن ، امرى بسیار نیکو و پسندیده است . 2 ـ از پیامبر اکرم (ص ) نقل است که فرمود: (کل امر ذى بال لا یذکر بسم اللّه فیه فهو ابتر (161) ، هر کار مهمى که با نام خدا آغاز نشود، بى نتیجه است ). وقـتـى گـفـتن (بسم اللّه الرحمن الرحیم ) در ابتداى هر کارى ، نیکوست ، قطعا درابتداى قرائت قرآن ، که از کارهاى مهم است ، نیکو و پسندیده خواهد بود. بـعضى در مورد قرائت بسمله در بین سور، قایل به تفصیل شده و گفته اند: اگرابتداى آیه اى که قـرائت بـا آن آغـاز مى شود، نام پروردگار باشد (اعم از اسم ظاهریا ضمیر)، گفتن بسمله اولى و مـسـتـحـب اسـت ، مـانـنـد: (اللّه لا الـه الا هوالحى القى وم ) (162) و (هو الاول والاخر والظاهر والـبـاطن ) (163) . وچنانچه اول آیه ، اسم شیطان باشد (اعم از اسم ظاهر یا ضمیر)، ترک بسمله اولـى اسـت ، مـانـنـد: (الـشـیـطـان یـعـدکـم الـفـقـر ویـاءمـرکـم بـالـفـحـشء) (164) و (انه عدومضل مبین ) (165) . و هرگاه ابتداى آیه ، بیان نعمتهاى الهى و ذکر بهشت یااوصاف مؤمنان و مـتـقـیان و نظایر آن باشد، خواندن بسمله نیکوتر است ، وچنانچه اول آیه ، شرح دوزخ و اوصاف کافران و منافقان و نظایر آن باشد، ترک بسمله بهتر است (166) . ابتدا بعد از وقف ایـن نـوع از ابـتـدا، از اهـمیت خاصى برخوردار است ، زیرا قارى قرآن همیشه بعد ازوقف ، خود را موظف مى بیند که از بهترین محل شروع کند. انواع ابتدا بعد از وقف به طور کلى ابتدا بر دو نوع است : جایز و غیرجایز. ابتداى جایز: و آن ابتدا کردن از عبارتى است که از نظر لفظ و معنا کامل ومستقل و موافق منظور اصلى آیه باشد(167) . انواع ابتداى جایز مى توان گفت که ابتداى جایز نیز مانند وقف جایز بر سه قسم است : تام ، کافى و حسن . ابتداى تام ابـتـدایى را گویند که به کلام قبلش هیچگونه وابستگى لفظى و معنوى نداشته باشد، به عبارت روشـنـتر مى توان گفت : هرگاه وقف بر کلمه اى تام باشد، ابتداى به مابعدش نیز تام خواهد بود، مانند: ابتدا به (ان الذین کفروا) در آیه 6 سوره بقره ، و نیز ابتدا به آیه 8 همین سوره : (ومن الناس )، و نیز ابتدا به آیه 21 همین سوره : (یا ایها الناس اعبدوا ربکم الذى خلقکم ). ابتداى کافى ابـتـدایـى را گـویـند که از نظر معنوى به کلام قبلش وابسته باشد، ولى از نظر لفظى هیچگونه رابـطـه اى بـا آن نـداشـته باشد، و به عبارت دیگر، هرگاه وقف بر کلمه اى کافى باشد، ابتداى به مابعدش نیز کافى خواهد بود، مانند: ابتدا به (والذین یؤمنون بما انزل الیک )، در آیه 4 سوره بقره ، و ابـتـدا بـه آیـه 5 در هـمـیـن سوره :(اولئک على هدى من ربهم )، و ابتدا به آیه 7: (ختم اللّه على قلوبهم )، در همین سوره . ابتداى حسن ابـتـدایـى را گویند که با کلمه یا عبارت قبل از خود رابطه لفظى و معنوى دارد،ولى خود داراى مـعـنـاى مفید و مستقل است ، مانند: ابتدا به (الذین )، در آیه 16سوره بقره : (اولئک الذین اشتروا الضلالة بالهدى فما ربحت تجارتهم وما کانوامهتدین )، و یا مانند: ابتدا به (الذین )، در آیه 86 سوره بقره : (اولئک الذین اشتروا الحیوة الدنیا بالاخرة فلا یخفف عنهم العذاب ولا هم ینصرون ). ابتداى غیرجایز (قبیح ) و آن ابـتدا نمودن از عبارتى است که موجب تغییر و خلل در معناى منظور از آیه مى شود، که خود دو نوع است : 1 ـ ابـتـدا نـمـودن از عبارتى که از نظر لفظى و معنوى ، وابسته به پیش از خوداست ، مانند: ابتدا کـردن بـه (ابـى لـهـب وتـب ) (168) ، روشن است که هیچگاه جمله عربى با اسم مجرور شروع نمى شود، پس معلوم مى شود که عامل جر درابى لهب ، در عبارت قبل است ، و آن کلمه (یدا) است که به آن اضافه شده است . 2 ـ ابـتـدا کـردن بـه عبارتى که موجب پیدایش معنایى مى شود که خلاف منظوراصلى آیه است ، مانند موارد زیر: (اتخذ اللّه ولدا). (بقره (2)، آیه 116). (ان اللّه فقیر ونحن اغنیء). (آل عمران (3)، آیه 181). (نحن ابنء اللّه واحباؤه ). (مائده (5)، آیه 18). (ان اللّه هو المسیح ). (همان ، آیه 72). (ید اللّه مغلولة ). (همان ، آیه 64). (ان اللّه ثالث ثلاثة ). (همان ، آیه 73). (لا اعبد الذى فطرنى ). (یس (36)، آیه 22). معمولا ابتداکردن به کلمه مابعد وقف حسن و قبیح ، غیرجایز است . حال اگر قارى بر موردى وقف کرد که وقفش حسن است ، و یا اضطرارا بر قبیح وقف کرد،چنانچه راءس آیه نباشد، باید برگردد و از جـاى مـناسب آغاز کند، به طور مثال ،وقتى قارى آیه 29 سوره بقره : (هو الذى خلق لکم ما فى الارض جـمـیـعـا ثم استوى الى الس مء فسویهن سبع سموات وهو بکل شى ء علیم ) تلاوت مى کند ونـفـسـش یـارى نمى دهد که در (سموات ) وقف کند، و به ناچار در (فسویهن ) وقف مى کند، باید مـجـددا از کـلمه اى آغاز کند که وافى به مقصود باشد، و بر اوست که از (ثم استوى ) آغاز نماید، و اگر از (الى السمء) شروع کند، این ابتدا،مخل غرض و قبیح خواهد بود. و یا وقتى آیه 3 سوره فاطر: (یا ایها الناس اذکروا نعمت اللّه علیکم هل من خالق غیر اللّه یرزقکم من السمء والارض لا اله الا هو فانى تؤفکون ) را تلاوت مى کند و در (یرزقکم ) وقف مى کند، موقع شروع کـردن بر او لازم است که از (هل من خالق ) آغاز کند، و اگر از (غیر اللّه یرزقکم ) ابتدا کند، معناى فاسد و زشتى راتداعى خواهد کرد. و یـا اگر کسى در آیه 1 سوره ممتحنه : (وقد کفروا بما جءکم من الحق یخرجون الرسول وایاکم ان تؤمنوا باللّه ربکم )، بر کلمه (الرسول ) وقف کند، باید از(یخرجون ) آغاز کند، و اگر از (وایاکم ) آغاز کند، این معناى فاسد را مى دهد که :(بر حذر باشید از ایمان به خدا). خلاصه آنکه ابتدایى جایز است که : 1 ـ وافى به مقصود کلام باشد. 2 ـ خلاف مقصود را ایهام نکند. و ابتدایى غیر جایز است که : 1 ـ خلل در غرض مورد نظر به وجود آورد. 2 ـ خلاف معناى مقصود را تداعى کند (169) . در کـتـاب نـهایة القول المفید آمده است : زشتى و قباحت ابتدا از کلمه اى که بر آن وقف شده ، به علل زیر است : 1 ـ معناى مفیدى نمى دهد. 2 ـ معناى فاسد و باطلى را تداعى مى کند. 3 ـ خود آن کلمه و مابعدش مطلبى است که از کافران نقل مى شود (170) . چند نکته درباره ابتدا 1 ـ گـفـتـه شـده کـه از ویژگیهاى ابتدا، این است که همیشه اختیارى است ، بر خلاف وقف که گـاهى اختیارى و گاهى اضطرارى است (171) ، ولى برخى گفته اندکه ابتداى اضطرارى نیز داریم . نویسنده کتاب معالم الاهتداء مى نویسد: باید دانست قارى قرآن ، همچنانکه به وقف قبیح مجبور مى شود، به ابتداى قبیح نیز ناچار مى شود، و اینگونه ابتدا در مواردى است که گفته کافرى طولانى باشدو نفس قارى یارى نکند که آن را تا پـایـان قرائت کند، و لذا به ابتدا از بین کلام اوناچار مى شود، زیرا با توجه به اینکه به ناچار نفس او خـواهـد برید، فایده اى ندارداینکه به قال یا قالوا برگردد، مثلا، آیه 33 سوره مومنون : (وقال الملا من قومه الذین کفروا) تا پایان آیه 38: (وما نحن له بمؤمنین )، قول کافر است و بسیار کم قاریى پیدا مـى شـود که نفسش تا پایان این مطلب قطع نشود، پس قارى مجبوراست که ابتداى قبیح داشته باشد(172) . البته در جواب مى توان گفت که چون ابتدا از راءس آیه سنت است ، قبیح نیست . 2 ـ ابـن جزرى گفته است : هر جا ائمه قرائت گفته اند که وقف نکنید، ابتدا به مابعدآنها نیز جایز نیست ، و هر جا گفته اند که وقف به آنها جایز است ، ابتداى به مابعدش نیز جایز است (173) . ایـن سخن ابن جزرى درست نیست ، چون همانطور که مى دانیم ، وقف حسن جایزاست ، ولى ائمه قـرائت مـتذکر شده اند که ابتداى به مابعدش قبیح است ، وبرعکس ، گاهى وقف قبیح است ، ولى ابتدا حسن است ، مانند: وقف بر (اولئک )،در آیات 16 و 86 سوره بقره که قبیح است ، ولى ابتداى به کلمه (الذین ) که بعداز آن قرار دارد، حسن است . 3 ـ از آنـجـا کـه وقـف بـر پایان سور قرآن ، تام است ، بنابراین همیشه ابتدا به سورقرآن ، ابتداى تام خواهد بود. پرسش و تمرین 1 ـ حکم استعاذه را بیان کنید؟. 2 ـ حکم بسمله در ابتدا و در بین سور را بیان کنید؟. 3 ـ انواع ابتداى جایز را توضیح دهید؟. 4 ـ انواع ابتداى قبیح را با ذکر مثال توضیح دهید؟.

فصل دوم

حروف شمسى و قمرى

تمام بیست و هشت حرف به دو دسته تقسیم میگردد شمسى و قمرى که هر کدام چهارده حرف مى باشد . حروف شمسى را چون الف و لام در اوّلش وصل نمائیم در تلفّظ خوانده نمى شود و خود حرف نیز مشدّد مى گردد که عبارتند از : ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن .مثلاً : التّوبه ، الثّاقب ، الدّار ، الذّکور ، الرّحیم ، الزّانى ، السّوق ، الشّمس ، الصّبر ، الضّارب ، الطّارق ، الظّلم ، الّّاهوت ، النّبى .و امّا حروف قمرى را چون الف و لام در اولش بگذاریم حذف نمى شود و خود حرف هم بدون تشدید اداء مى شود که عبارتند از : ء ب ج ح خ ع غ ف ق ک م و ه ى .مثلاً : الإنسان ، البحر ، الجنة ، الحافظ ، الخائف ، العالم ، الغفور ، الفتح ، القارعه ، الکاظمین ، المال ، الوارث ، الهادى ، الیوم .

فصل سوم

صفات ذاتى و عارضى

صفات ذاتی ، برای تمام حروف ده صفت ذاتی می باشد که پنج صفت ضدّ پنج صفت دیگرند . بنابراین هر حرف بیش از پنج صفت ندارد .

1 ـ شدّت   یعنی   سخت اداء شدن .

2 ـ رخوت   یعنی   نرم و سست اداء شدن .

3 ـ استعلا   یعنی    میل ببالا نمودن .

4 ـ استفلا   یعنی   میل بپائین دادن .

5 ـ اصمات   یعنی   سنگین اداء شدن .

6 ـ اذلاق   یعنی   به آرامی اداء کردن .

7 ـ جهر   یعنی    بلند خواندن .

8 ـ همس   یعنی   آهسته خواندن .

9 ـ انفتاح   یعنی   باز نمودن دهان .

10- اطباق   یعنی   طبق نمودن زبان .

اینک شرح آنها :

شدت : یعنی هر حرفی که هنگام اداء شدن از غایت شدت سدّ محل می کند و تا زبان ازمحل برداشته نشود صوت خارج نشود که تعداد آنها هشت حرفند و عبارتند از : ء ب ت ج د ط ق ک . ودر سه جمله خلاصه می شود : « قطب ، جد ، اکت » و بقیه حروف تماماً « رخوه » می باشند .

استعلاء: یعنی طلب بلندی کردن و در موقع تلفظ دهان پر می شود . تعداد آنها هفت حرفند و عبارتند از: خ ص ض ط ظ غ ق و بقیه حروف تماماً صفت استفلا دارند .

اذلاق : بمعنی تیزی و سبکی است که بسرعت از محل خود اداء می شود و تعداد آنها شش حرفند که عبارتند از ب د ف ل م ن و بقیه حروف صفت اصمات را دارند .

هَمس : بمعنی آواز خفیف و بی جوهر را گویند و تعداد آنها ده حرفند و عبارتند از : ت ث ح خ س ش ص ف ک ه و بقیه حروف صفت جهر  دارند .

اطباق : بمعنی طبق کردن و گود کردن زبان هنگام تلفظ می باشد که فقط چهار حرفند و عبارتند از :

ص ض ط ظ و بقیه حروف صفت انفتاح را دارند .

و اما صفت عارضی :

یعنی صفتی که جزء و ذات حروف نیست و دانستن آنها لازم است تعداد آن چهارده حرف و بشرح زیر می باشد .

1 ـ قلقله   یعنی   جنبانیدن حرف .

2 ـ صفیر   یعنی   صوت .

3 ـ لین   یعنی   نرم اداء نمودن .

4 ـ مخفیه   یعنی   آهسته و پنهان .

5 ـ انحراف   یعنی   منحرف نمودن .

6 ـ تکریر   یعنی   تکرار حرف .

7 ـ نبّره   یعنی   اظهار همزه .

8 ـ تفّشی   یعنی   پاشیدن حرف .

9 ـ استطال   یعنی   طلب درازی کردن .

10 ـ نفخ   یعنی   دمیدن .

11 ـ بحّه   یعنی   فشار در گلو .

12 ـ غنّه   یعنی   صوتی که از بینی خارج میشود .

13 ـ اشباع   یعنی   سیر نمودن حرف .

14 ـ اماله   یعنی   دهان را میل ببالا نمودن .

اینک شرح صفت عارضی:

قلقله : یعنی جنباندن و حرکت دادن زبان از محل حرف ، بدین معنی که هر حرفی را که بخواهیم اداء کنیم به محض رسیدن زبا ن به محل حرف اداء می شود ولی قلقله تا زبان از محل حرف برداشته نشود و صوت خارج نگردد حرف اداء نمی شود و این تکان کوچک که باعث شنیدن جزئی صدای کسره می شود و مستلزم اکمال اداء حرف است قلقله نام دارد فقط پنج حرف این صفت را دارند و عبارتند از ق ط ب ج د و در دو جمله خلاصه می گردد : « قطب جد » .

صفیر : بمعنی صوتی است که از درز دندانها خارج میشود و دارای سه حرف است و عبارتند از : « ص س ز »

لین : بمعنی نرمی صوت است که حروف ی  و واو ساکن ما قبل مفتوح میباشد که در موقع تلفظ به نرمی ادا می شود .

مخفیّه : یعنی آهسته و پنهان گفتن است که چهار حرف میباشد : « ه . ا . و . ی »

انحراف : یعنی منحرف شدن زبان بطرف جلو و کام بالا و مخصوص دو حرف است : « ل ، ر »

تکریر : عبارتست از تکرار حروف در محل خود و آن مخصوص حرف ( ر ) میباشد و باید خفی و ریز انجام گردد نه آنکه آنقدر درشت و آشکار باشد که چند ( ر ) شنیده شود .

نبره : مخصوص همزه می باشد که در حال سکون عارض میشود و باید کاملاً ظاهر گردد .

تفشی : یعنی پاشیده شدن حرف در دهان و آن مخصوص « ش » می باشد .

استطلال : یعنی طلب درازی کردن در محلّ خود مخصوص حرف « ض » می باشد .

نفخ : یعنی دمیدن است که مخصوص حرف : ( ث ـ ف ) می باشد .

بحّه : یعنی گرفتگی و خفگی صوت است هنگام ادا شدن و مخصوص حرف ( ح ) می باشد که باید در موقع تلفظ در گلو فشار داده شود .

غُنّه : عبارت از صوتی است که در سوراخ بینی پیچیده می شود و آن مخصوص حرف ( م ) و ( ن ) میباشد .

اشباع : سپر کردن حرف می باشد مثل : جآؤ ، فآؤ ، لهُ

اماله : در تجوید اماله مخصوص یک کلمه می باشد : مجریها ( در سوره هود ) الف میل به فتحه و سپس میل بکسره می کند و دهان باز می شود .

فصل چهارم

ترقیق و تفخیم

ترقیق : نازک اداء کردن حرف را « ترقیق » و عکس آن یعنی درشت اداء نمودن را « تفخیم » گویند و این قاعده منحصراً در حرف « ل ، ر » می باشد .

« ل » ذاتاً ترقیق می گردد یعنی هر حرکتی داشته باشید نازک گفته میشود ولی اگر لام مربوط به لفظ جلاله باشد که ماقبل آن مفتوح و یا مضموم باشد تفخیم می شود مثل : عَلَی الله ، عبدُالله ، و اگر ماقبل لام جلاله مکسور باشد طبعا ترقیق و نازک ادا می شود .

« ر »  ذاتا تفخیم می شود و باید درشت ادا شود ، مگر در چهار مورد بعلل مؤثره در آن نازک ادا می شود .

مورد اول : راء مکسوره باشد مثل ربوا ، رضوان چون حرکت کسره در راء موجود شده باعث ترقیق آن می شود .

مورد دوم : راء ساکن ما قبل مکسور مثل فِرعون ، مِریه زیرا کسره ما قبل در حرف تأثیر کرده است .

مورد سوم : راء ساکن که ما قبل آن نیز ساکن بوده و ما قبل ما قبل آن هم مکسور باشد مثل : سِحْر ، ذِکْر .

مورد چهارم : راء ساکن که ما قبل آن حرف « ی » قرار گیرد باز هم ترقیق می شود مثل : بصیر ، نذیر ، اگر چه « ی » ماقبلش هم ساکن بوده باشد و یا مفتوح و یا حرف استعلا باشد باز هم تغییری در ترقیق نمی دهد مثل : خیر ، غیر .

تبصره : باید دانست که قاعده فوق در دو مورد استشناء و قابل دقت می باشد .

مورد اول : راء ساکن ما قبل مکسور که قبل از حرف استعلا واقع می شود  تفخیم می گردد و در تمام قرآن سه حرفست از استعلا که بعد از حرف راء ساکن ما قبل مکسور واقع شده عبارتند از : ( ص ، ط ، ق ) مثال از هر یک :

ص ـ مرصاد .

ط ـ قرطاس .

ق ـ فرقه .

مورد دوم : اگر کسره ما قبل راء ساکن ذاتی نبوده و عارضی باشد تفخیم می گردد .

مثل اِرْجِعوا ، اَمِ ارتابوا ، اَلّذی ارْتَضی .

فصل پنجم

تنوین و نون ساکن

تنوین که عبارتست از ـًـــٍـــٌ و نون ساکن زمانی که بحروف حلقی که قبلا هم ذکر شده عبارتند از : « ه ء ح ع ح غ » برسد نون کاملاً اظهار می شود مثل : جُرُفِ هارٍِ ، مِنْ عِلْمٍ ، اَنْعَمْتَ. وقتی که بحروف یَرملون که عبارتست از : « ی ، ر ، م ، ل ، و ، ن » برسد ادغام می شود . یعنی نون خوانده نمی شود و حرف مشدّد می گردد  .مثل : مَنْ وّاق ، مَنْ یّشاء ، یَکُنْ لّه و زمانی که به بقیه حروف برسد اخفاء می شود یعنی صوت در غنّه ( بینی ) می اندازد و پنهان اداء می شود مثل : اَنْتُمْ، مَنْ تابَ ، جَنّاتٍ تَجْری ، امّا وقتی که نون ساکن به حرف ب برسد قلب به میم می شود مثل : مِنْ بَیْن ، مِنْ بَعْدِ . در اینجا به شعار زیر توجه فرمائید .

تنوین و نون ساکنه   حکمش بدان ای هوشیار

کز خواندنش زینت بود   اندر کلام کردکار

در یرملون ادغام کن    در حرف حلق اظهار کن

در نزد با قلب به میم    در مابقی اخفا بیار

تبصره : در قرآن چهار کلمه استثنائی وجود دارد که نون ساکن بعوض اینکه ادغام شود اظهار می شود و عبارتند از : دُنیا ، بُنیان ، قِنْوان ، صِنْوان .

ادغام : هرگاه نون ساکن به یکی از حروف «ی - ر- م - ل- و – ن » برسد نون

ساکن حذف شده و این حروف با تشدید خوانده می شوند.

                   مثال: من رب           مرّب

اظهار: بمعنای ظاهر و آشکار کردن است.

این قاعده زمانی رخ می دهد که حرف نون ساکن به یکی از حروف حلقی برسد.

حروف حلقی عبارتند از:« ء - هـ - ح - ع - خ – غ ».توجه داشته باشید که حرف الف

در واقع همان همزه(ء) می باشد و بر عکس.

                       مثال: مَن ءَامَنَ - مِنهُم -

اقلاب(یا قلب به میم):در لغت بمعنای تقدیر کردن است و در تجوید بمعنای تبدیل

نون ساکنه به میم.حرگاه حرف نون ساکنه به حرف ب برسد نون ساکنه تبدیل به

میم می شود.

                مثال: من بعید        ممبعید

• اخفاء: در لغت بمعنای مخفی کردن و در تجوید بمعنای ادای حرف در حالتی بین اظهار  و ادغام  است.

حرف نون ساکنه بجز در حوف یرملون و حروف حلقی و حرف ب که جمعاً 13 حرف است

در بقیه حروف که می شود 15 حرف ، اخفاء می شود نون ساکنه در نزد حروف مابقی

اخفاء می شود.

       مثال :    اَنفُسَهُم - مَن کانَ

فصل ششم

مَدّ و سبب مدّ

حرف مد سه حرف است:

1 ـ الف ما قبل مفتوح .

2 ـ واو ما قبل مضموم .

3 ـ یای ما قبل مکسور .

و سبب مدّ همزه بعد از حرف مدّ مثل : ساء ، انشاء الله ، و یا سکون بعد از حرف مدّ مثل : اَتُحاجُّونی ، و لّا الّضالّین می باشد و مدّ بر دو نوع است : متصل ، منفصل .

مدّ متّصل : هر گاه در یک کلمه ای حرف مدّ و سبب آن هر دو پهلوی هم قرار گیرد مثل شاء ، اسرائیل ، این مد را لازم یا واجب گویند .

مدّ منفصل : هر گاه در یک کلمه ای حرف مدّ و سبب آن در اول کلمه بعدی قرار گیرد مدّ مستحب یا جایز گویند . مثل : انّا انزلناه ، قالوا امّنا .

حروف مقطعه: 

در اول بیست و نه سوره قرآن مجید حروف مقطعه می باشد و کلماتی که از سه حرف در موقع نوشتن تشکیل می شود مثل :

نون ، میم ، قاف ، کاف مدّش لازم است زیرا حرف دوم آن از حروف مدّ است و سکون حرف سوم سبب مدّ می شود . بد نیست که بدانید کلیه کلمات مقطعه در قرآن از چهارده حرف تشکیل شده و این چهارده حرف را اگر ترکیب کنیم مجموع آنها میشود : « صراط علی حقّ نمسکه »

و اما میزان مدّ : مدّ واجب یا لازم بقدر چهار الف، مدّ مستحب یا جایز بقدر دو الف . مدّ حروف مقطعه بقدر شش الف ، و هر الف باندازه زمانی است که برای شمارش، یکی از انگشت های دست را بر کف دست بخوابانید.

قسمتی از اقسام مدّ مورد نیاز را بد نیست که  بدانیم . مدّ لازم ، مدّ مستحب ، مدّ عارضی ، مدّ ذاتی ، مد لین ، مدّ اشباع ، مدّ تعظیم ، مدّ مدغم که در مورد مدّ لازم  و مستحب قبلا یاد آور شدیم واما مدّ عارضی مدّی است که در انتهای بعضی از آیات و یا وقف در کلام عارض می شود که اگر حرف ماقبل حرف آخر از حروف مدّی بوده سکون حرف آخر سبب مدّ می شود و مدّ ذاتی هم حرف مدّی است که بدون سبب باشد مانند قالوا که فقط یک الف مدّ می دهیم و اما مدّلین که واو و یا ساکن ماقبل مفتوح می باشند و سبب آن همان همزه و ها سکون است و چون به نرمی از دهان خارج می شود مد گویند و باید دانست که اگر در وسط کلمه باشد به قصر و اگر در آخر کلمه باشد بطول خوانده می شود .

و مد اشباع هم اگر بعد از های ضمیر همزه باشد اشباع می شود مانند : مالَهُ اَخْلدَهُ

و اما مدّ تعظیم و یا مدّ مبالغه که مخصوص کلمه توحید است و مدّ مُدغم هم همان ادغام کبیر است مانند قیْلَ لَهُمْ و باید بدانیم فرق ادغام کبیر با ادغام صغیر آن است که ادغام صغیر مدغم ساکن بوده و مدغم فیه متحرک است مثل قَدْ تَبَیّنَ ولی ادغام کبیر مدغم و مدغم فیه هر دو دارای حرکت می باشند مانند سَیَقولُ لَکَ که مراعات آن لازم نیست . مختصری هم راجع به اشباع یادآور می شویم .

اوُ که در بعضی از کلمات اشباع می شود و در بعضی از کلمات اُ خوانده می شود .

باید دانست که اگر بعد از حرف او حرف « ل » نباشد اشباع می شود مثل اُوذیَ .

و اگر لام باشد و بعداز آن حرف « ی » باشد که روی آن الف مقصوره باشد باز هم اشباع می شود مثل اُولیهما در غیر این صورت اشباع نمی شود .

و امّا هـ : در آخر بعضی از کلمات « ه » قرار دارد که گاهی هو خوانده میشود و گاهی اشباع نمی شود.

بایددانست که اگر « ه » دارای ضمه باشد و ماقبل آن فتحه و یا ضمه باشد اشباع می شود .

امّا اگر دارای کسره باشد که در بعضی از کلمات هی و در بعضی از کلمات « ه » خوانده می شود در اینجا اگر حروف ما قبل و ما بعد آن هر دو دارای حرکت باشند اشباع می شود . و باید دانست که اگر «ه» ساکن باشد به ان  های سَکْتْ گویند .

و لازم است بدانیم که در قرآن 3 کلمه هست که از این قاعده مستثنی است که اشباع نمی شوند که عبارتست از :

فَواکِهُ ، نَفْقَهُ ، یَرْضَهُ

هرگاه تنوین قبل از حرف ساکن قرار گیرد مثل اَو لَهْوَاً اِنْفَضّوا چون دو حرف ساکن پهلوی هم را نمی توان تلفظ کرد ، تنوین را کسره داده تا تلفظ آسان گردد .

فصل هفتم

سکته

سکته بمعنی اندکی توقف در صوت می باشد بطوری که نفس قطع نشود. درنه موضع از قرآن سکته داده شده که فقط چهار موضع آن واجب و مراعات آنها لازم است .

موضع اول : در سوره « کهف » آیه یکم بعد از کلمه عِوَجَاً و قبل از کلمه قَیِّمَاً .

موضع دوم : در سوره « یس » آیه پنجاه و یکم بعد از کلمه مِنْ مَرْقَدِنا و قبل از کلمه هذا .

موضع سوم : در سوره « قیامت » آیه بیست و شش بعد از کلمه مَنْ و قبل از کلمه راق . و نباید نون ساکن در حرف یرملون ادغام شود .

موضع چهارم : در سوره « مطفّفین » آیه سیزدهم بعد از کلمه بَلْ و قبل از کلمه ران تا ادغام قریب المخرج صورت نگیرد .

فصل هشتم

وقف و علامات

مهمترین علامات وقف شش می باشد که عبارتند از : م ط ج ز ص لا .

م : علامت وقف لازم است و باید وقف کرد زیرا  ممکن است وصل کردن، کلام را تغییر معنی دهد .

ط : علامت وقف جائز است و در موقعی است که جهت وقف و وصل هر دو موجود باشد ولی وقف کردن بهتر است .

ز :علامت وقف جایز است اما وصل آن نیکوتر است .

ص : علامت وقف مرخص است و وصل آن بهتر است .

لا : علامت وقف غیر جایز است ، زیرا در صورت وقف امکان تغییر معنی وجود دارد .

تذکر : هر گاه قاری قبل از این کلمات وقف کند جایز است اگر چه علامت وقف نداشته باشد . قبل از یا ، ثم ، انّ ، قال ، اذ ، اَلا ، و ، ف .

فصل نهم

وقف غفران ، وقف کفران

در قرآن ده موضع وقف غفران است .

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند هر کس در موقع قرائت ، مراعات وقف را در ده موضع قرآن بنماید  برای او بهشت را تضمین می کنم . بنابراین شایسته است در موقع وقف غفران،برای همه مسلمین طلب مغفرت شود .

مواضع وقف غفران:

1 ـ سوره مائده   آیه 50  اَوْلیآء

2 ـ سوره انعام   آیه 35  یَسْمَعون

3 ـ سوره سجده   آیه 17  فاسِقاً

4 ـ سوره سجده   آیه 17 لا یَسْتَوُنَ

5 ـ سوره یس   آیه 11  آثارَهُمْ

6 ـ سوره یس   آیه 29  عَلَی العِبادِ

7 ـ سوره یس   آیه 51  مَرْقَدِنا

8 ـ سوره یس   آیه 65  اَنِ اعْبُدونی

9 ـ سوره یس   آیه 81  مِثْلَهُمْ

10 ـ سوره ملک   آیه 18  یَقْبِضْنَ

فصل دهم

استعاذه و بسم الله

پروردگار عالم در قرآن مجید می فرماید : فَإذا قَرَأتَ الْقُرآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ مِنَ الّشَیطانِ الرَّجیمِ یعنی :هنگامی که خواستید قران تلاوت کنید از وسوسه شیطان ابتدا به خدا پناه ببرید و بگویید : اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم

چنانچه عبدالله بن مسعود که یکی از اصحاب خاصّ حضرت رسول بود می گوید : روزی حضور پیغمبراکرم قران می خواندم  گفتم : اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرّجیم. حضرت فرمودند: یابن مسعود قُلْ اَعوُذُ بِاللهِ مِنَ الشّیطانِ الرّجیم .

قرائت کن همچنانکه جبرئیل از طرف خداوند مرا دستور داده است. استعاذه بر سه وجه است : لازم، مستحب، ممنوع

1 ـ لازم است هنگام شروع به تلاوت قرآن مجید .

2 ـ مستحب است پیش از بسم الله الرّحمن الرّحیم. 

3 ـ ممنوع است قبل از آیه ای که در اول آن آیه نام خدا باشد .

بسم الله الرحمن الرحیم هم بر سه وجه است : لازم، مستحب، ممنوع .

1 ـ لازم است در اول هر سوره مگر در سوره برائت .

2 ـ مستحب است قبل از آیه ای که در اول آن نام خدا باشد .

3 ـ ممنوع است قبل از سوره برائت .

و مستحب است بگوید : اعوذ بالله مِنَ النّارِ وَ مِنْ شَرّ الْکُفار وَ مِنْ غَضَبِ الْجَبّار اَلْعِزّةُ لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهّارِ.

ضمناً بد نیست بدانید که: در قرآن دو آیه ای هست که تمام بیست و هشت حروف در هر یک از آنها جمع شده است:

1 سوره آل عمران آیه 153 .

2 سوره فتح آیه 28

 پیامبر عظیم الشأن اسلام، حضرت محمد(ص) فرمود : « قرآن را با لحن ها و اصوات عرب بخوانید...».(الکافی/جلد2/ص614).لذا روش تدریس و تمرین باید به نحوی باشد که قاری عملاً در جهت کسب این لهجه هدایت و راهنمایی شود و از لهجه عجم در کلام عرب فاصله گیرد.

   در مجموع به نظر می رسد لهجه عرب سه کلید اصلی و مهم دارد که تسلط به آن ها ما را به مقصود نائل می سازند:

1-      تلفظ حرکات عرب

2-      تلفظ حروف عرب

3-      قواعد تفخیم و ترقیق(صداهای پر حجم و کم حجم).

   در واقع قاریان قرآن با فراگیری این سه مطلب، از کاربرد لهجه عجم در کلام عرب دور می شوند. بنابراین شاید بتوان دوره ای را که قاریان قرآن باید در انتقال از مرحله «روخوانی- روان خوانی» به مرحله «تجوید» پشت سر گذارند، دوره « فصیح خوانی» نامید.

   در این دوره شاگردان صرفاً به کاربرد کلیدهای سه گانه یادشده خواهند پرداخت. حرکات از  فارسی به عربی تغییر می یابد، حروف ده گانه عربی متفاوت با نوع فارسی را فراخواهند گرفت و با برخی از قواعد تفخیم و ترقیق آشنا خواهند شد.

معماهای متفرقه مربوط به قرآن 1. قرآن کریم طی مدت چند سال بر پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و اله و سلّم ـ نازل شده است؟ 2. نخستین کسی که قرآن را اعراب گذاری کرد چه کسی بود؟ 3. چاپ قرآن برای نخستین بار در ایران در چه سالی انجام شد؟ 4. «زینت قرآن» چیست؟ 5. اولین گردآورندة قرآن چه کسی بود؟ 6. کدام کتاب به «اخ القرآن» (برادر قرآن) معروف است؟ 7. کدامیک از امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ بود که خوش صداترین مردمان در قرائت قرآن بود؟ 8. اولین کتاب تفسیر قرآن تألیف چه‌کسی بود؟ 9. نخستین شخصی که علم تجوید قرآن را به رشتة تحریر درآورد که بود؟ 10. «بهار قرآن» چیست؟ 11. کدام کتاب به « اخت القرآن» (خواهر قرآن) معروف است؟ 12. نخستین مفسر قرآن چه‌کسی بود؟ 13. اولین کسی که قرآن را نقطه گذاری کرد که بود؟ 14. آن چیست که سرمایه دین است؟ 15. چند تن از شاعران ایرانی در کودکی حافظ کل قرآن بوده‌اند؟ 16. اولین شخصی که در مکه به صورت علنی قرآن خواند که بود؟ 17. آن چیست که بهترین ذکرهاست؟ 18. خداوند متعال توصیه فرموده‌اند قرآن را بیشتر به چه سبک و صورت بخوانید؟ 19. نخستین کسی که در زمان حضرت محمد ـ صلی الله علیه و اله و سلّم ـ یکی از سوره‌های قرآن را به زبان فارسی ترجمه کرد که بود؟ 20. نام چند «کتاب مقدس» در قرآن آمده است؟ 21. اولین کسی که در صدر اسلام قرآن نویسی کرد که بود؟ 22. کدام عبادت است که انجام و ترک آن حرام است؟ 23. اولین شخصی که در «قرائت قرآن کریم» کتاب نوشت که بود؟ 24. به چه کسانی «قراءسبعه» می‌گویند؟ 25. کدام زن بود که حافظ قرآن بود و مدت بیست سال تمام جز آیات قرآن حرف دیگری بر زبانش جاری نشد و با مردم نیز به وسیله آیات قرآن سخن گفت؟ 26. «وقف غفران» چیست و چند مورد می‌باشد؟ 27. نخستین شخصی که خط نسخ را ابتکار کرد، و قرآن کریم با این خط نوشته شد که بود و این امر در چه زمانی صورت گرفت؟ 28. نخستین قاری مصری که نشان درجه اول فنون و علوم قرآنی را کسب کرد چه کسی بود 29. کدام یک از قاریان ایران برای اولین بار در مسابقات بین المللی قرائت قرآن به مقام نخست رسید؟ 30. قرائت قرآن کریم چند مرحله دارد، آنها را نام ببرید؟ 31. اولین شخصی که قرائت های مختلف را در هفت قرائت مختلف منحصر ساخت که بود؟ 32. قرآن کریم برای اولین بار در چه زمانی و در کجا به چاپ رسید؟ 33. اولین کسی که قرآن را به زبان فرانسوی ترجمه کرد که بود؟ 34. کدام کشور اسلامی برای نخستین بار اقدام به چاپ قرآن کرد؟ 35. اولین کسی که قرآن را به زبان آلمانی ترجمه کرد که بود؟ 36. ترجمه کامل قرآن به زبان انگلیسی برای اولین بار توسط چه کسی صورت گرفت؟ 37. اولین قاری قرآن کریم که قرآن را به صورت ترتیل خوانده چه نام دارد؟ 38. اولین کسی که قرآن را به زبان اسپانیایی ترجمه کرد که بود؟ 39. اشخاصی که به گرد آوری قرآن کریم در زمان رسول گرامی اسلام (ص) اقدام کردند چه نام دارند؟ 40. ‌«ابوالاسود دوئلی» شاگرد کدام امام (ع) بوده است؟ 41. «علائم وقف در قرآن» توسط چه کسی وضع شده است؟ 42. کتاب «تفسیر المیزان» تألیف چه کسی است؟ 43. کتاب «تفسیر نور الثقلین» تألیف چه کسی است؟ 44. «دعای پیش از خواندن قرآن» از کدام یک از معصومین نقل شده است؟ 45. «تفسیر مجمع البیان» توسط چه کسی تفسیر و تألیف شده است؟ 46. «دعای ختم قرآن» از کدام یک از معصومین نقل شده است؟ 47. اولین شخصی که در «آیات الاحکام» کتاب نوشت که بود؟ پاسخ‎ها: 1. قرآن طی مدت «23 سال» بر پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و اله ـ نازل شده است. 2. «ابوالأسود دوئلی» اولین کسی بود که قرآن را اعراب گذاری کرد. 3. قرآن کریم برای نخستین بار در ایران در سال «1246 هجری قمری» در دورة قاجاریه با چاپ حروفی منتشر شد. 4. زینت قرآن «صوت زیباست». 5. اولین گردآورنده قرآن «حضرت علی ـ علیه السلام ـ »‌ است. 6. «نهج البلاغه» به برادر قرآن(اخ القران) معروف است. 7. «امام سجاد ـ علیه السلام ـ » خوش صداترین مردمان در قرآئت قرآن بود. 8. اولین کتاب تفسیر قرآن تألیف «سعید بن جبیر» است. 9. نخستین شخصی که علم تجوید را به رشته تحریر در آورد «ابو عبید قاسم بن سلام» بود. 10. «ماه مبارک رمضان» بهار قرآن است. 11. «صحیفه سجادیه» به خواهر قرآن(اخت القران) معروف است. 12. نخستین مفسر قرآن «حضرت علی ـ علیه السلام ـ بود. 13. نخستین شخصی که قرآن را نقطه گذاری کرد «ابوالاسود دوئلی» بود. 14. قرآن کریم «سرمایه دین» است. 15. سه تن ازشاعران ایرانی که در کودکی و نوجوانی حافظ قرآن بوده‌اند عبارتند از: 1. رودکی، 2. حافظ، 3. ناصر خسرو». 16. «عبدالله بن مسعود» اولین شخصی بودکه در مکه به صورت علنی قرآن خواند. 17. قرآن مجید بهترین ذکرها است. 18. حضرت حق توصیه فرموده‌اند که قرآن را به صورت «ترتیل» بخوانید. 19. کتاب‌هایی که در ماه مبارک رمضان نازل شده‌اند عبارتند از: «انجیل، تورات، زبور، صحف و قرآن کریم». 20. «سلمان فارسی» اولین شخصی بود که سوره حمد را به زبان فارسی ترجمه کرد. 21. کتاب‌های مقدسی که نامشان در قرآن آمده است عبارتند از: «قرآن، انجیل، تورات، زبور، صحف ابراهیم و صحف موسی». 22. نماز انسان مست که در «آیه 43سوره نساء» انسان مست را از نماز خواندن نهی می‌کند(همانگونه که نماز برآنشخص مکلف واجب است،درآنحال خواندن نماز بر او جایز نیست). 23. «ابان بن تغلب» که یکی از شاگردان امام سجاد ـ علیه السلام ـ بود اولین شخصی بود که در قرائت قرآن کریم کتاب نوشت. 24. به هفت نفر از معروف‌ترین راویان قرآن کریم قراء سبعه می‌گویند که عبارتند از: 1. عاصم بن ابی نجود کوفی 2. ابن کثیر مکّی 3. ابوعمرو بفثری 4. نافع مدنی 5. حمزه کوفی 6. کسائی کوفی 7. ابن عامر. ذکر این مطلب نیز خالی از لطف نیست که در ایران قرآن‌ها به نقل از «حفص» از «عاصم بن ابی نجود کوفی» نوشته می‌شود. 25. این خانم «خادمه حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ » (فضه عالمه) بود. 26. (وقف غفران) در قرآن کریم «15 مورد» می‌باشند و علت نیز این است که رسول اکرم ـ صلی الله علیه و اله و سلّم ـ هنگام تلاوت در بعضی آیات وقف نموده و برای مغفرت بندگان خدا دعا می‌کردند لذا از این رو آن وقف‌ها را وقف غفران نامیده‌اند. 27. «ابوعلی محمد بن علی بن حسین مُقْلة اثنا عشری» در سال 310 قمری خط نسخ را ابتکار کرد و به سبب آسانی و زیبایی که داشت بلافاصله جایگزین خط کوفی شد. 28. «استاد محمود خلیل الحُصری» اولین قاری مصری بود که این نشان را دریافت کرد. 29. اولین قاری ایرانی که در مسابقات بین المللی قرائت قرآن مقام اول را از آن خود کرد آقای «عباس سلیمی» بوده در سال 1358 در کشور مالزی به این مقام رسید. 30. قرائت قرآن چهار مرحله دارد: 1. ترتیل، 2. تحقیق، 3. تحدیر، 4. تدویر. 31. «ابوبکر بن احمد بن موسی» بود که در قرن سوم هجری به این کار اقدام نمود. 32. قرآن کریم برای اولین بار در سال 1694 میلادی برابر با 1105 قمری به اهتمام «ابراهام انکلمان» با مقدمه‌ای به زبان لاتین در هامبورگ منتشر شد. 33. «آندره دوریه» بود که در سال 1347 میلادی اقدام به این کار کرد. 34. اولین کشور اسلامی که اقدام به چاپ قرآن کرد «ایران» بود. 35. «سولومون شوایگر». 36. «الکساندر روس اسکاتلندی». 37. «استاد محمود خلیل الحُصری» اولین شخصی است که قرآن را به صورت ترتیل خواند. 38. «ابراهام طلیطله‌ای». 39. اشخاصی که به گردآوری قرآن در زمان پیامبر ـ صلی الله علیه و اله و سلّم ـ اقدام کردند عبارتند از: علی ابن ابیطالب ـ علیه السلام ـ ، معاذ بن جبل، زید بن ثابت، اُبَیّ بن کعب و ابو زید ثابتبن زید بن نعمان. 40. ابو الاسود دوئلی شاگرد حضرت علی ـ علیه السلام ـ » بوده است. 41. علائم وقف توسط «شیخ عبدالله سجاوندی» که یکی از قرّاء اهل سنت می‌باشد وضع شده است. 42. کتاب «تفسیر المیزان» تألیف علامة بزرگوار طباطبائی است. 43. کتاب «تفسیر النور الثقلین» توسط «شیخ عبدالعلی بن جمعه» تألیف و تفسیر شده است. 44. حضرت محمد ـ صلی الله علیه و اله و سلّم ـ . 45. این کتاب توسط «فضل بن حسن طبرسی» تفسیر و تألیف شده است. 46. «دعای ختم قرآن» از امام صادق ـ علیه السلام ـ » نقل شده است. 47. محمد بن سائب کلبی اولین شخصی بود که کتاب «آیات الاحکام» نوشت.

فصل پنجم تنوین و نون ساکن تنوین که عبارتست از ـًـــٍـــٌ و نون ساکن زمانی که بحروف حلقی که قبلا هم ذکر شده عبارتند از : « ه ء ح ع ح غ » برسد نون کاملاً اظهار می شود مثل : جُرُفِ هارٍِ ، مِنْ عِلْمٍ ، اَنْعَمْتَ. وقتی که بحروف یَرملون که عبارتست از : « ی ، ر ، م ، ل ، و ، ن » برسد ادغام می شود . یعنی نون خوانده نمی شود و حرف مشدّد می گردد  .مثل : مَنْ وّاق ، مَنْ یّشاء ، یَکُنْ لّه و زمانی که به بقیه حروف برسد اخفاء می شود یعنی صوت در غنّه ( بینی ) می اندازد و پنهان اداء می شود مثل : اَنْتُمْ، مَنْ تابَ ، جَنّاتٍ تَجْری ، امّا وقتی که نون ساکن به حرف ب برسد قلب به میم می شود مثل : مِنْ بَیْن ، مِنْ بَعْدِ . در اینجا به شعار زیر توجه فرمائید . تنوین و نون ساکنه   حکمش بدان ای هوشیار کز خواندنش زینت بود   اندر کلام کردکار در یرملون ادغام کن    در حرف حلق اظهار کن در نزد با قلب به میم    در مابقی اخفا بیار تبصره : در قرآن چهار کلمه استثنائی وجود دارد که نون ساکن بعوض اینکه ادغام شود اظهار می شود و عبارتند از : دُنیا ، بُنیان ، قِنْوان ، صِنْوان .