قواعد عربی سوم راهنمایی

اسامی جمع مکسّر عربی سوم راهنمایی با ذکرمفرد آنها

درس اول		درس سوم		درس پنجم		درس هشتم
طَیْر   á  طائِر		اَغْنام  á  غَنَم		فَواکِه á   فاکهه		نـِـعَـمْ  á   نِعْمَة
طُیُور  á   طائِر		اَعْشابá  عُشْب		فُقَراء  á   فَقِیْر		مَصائِب á   مُصیِبَة
اَیَّام    á   یَوْم		خَدَم   á  خادِم		اَبْناء   á   اِبْن		اَحْوال   á   حال
وُزَراء  á   وزیر		دُمُوع  á  دَمْعْ		ضُعَفاءá   ضَعیف		لُصُوص  á   لِصّ
اَقْوِیاء  á   قَویّ		اَولیاء  á  وَلیّ		بُؤساء á    بائِس		سَنَوات  á   سَنَة
مُلُوک á   مَلِک		اَخَوان á  اَخْ		بُیُوت á    بَیْت
مِیاه   á   ماء		اَمْثال á   مَثَل		اَعِزّاء  á   عَزیز
				اَوْلاد  á    وَلَد
				اَعْناب á   عِنَب
درس دوم		درس چهارم		درس ششم		درس نهم
اُمَراء á  اَمیْر		وُشَاة    á   واشِی		اَسْماک  á  سَمَک		مَلابِس á    مَلْبَسَة
سَادَة  á  سَیِّد		ذُنُوب   á   ذَنْب		رِیاح     á    رِیح		نُقُود    á    نَقْد
جُنُود á  جُنْدِی		اَصْحاب á   صَاحِب		مَشاکِل  á   مُشْکل
مَواضِعá  مَوْضِع		اَصْنام   á   صَنَم
اِخْوَة   á  اَخْ		قُلُوب   á    قَلْب		درس هفتم
خَنادِقá  خَنْدَق		اَصْدِقَاء á   صَدیق		اَحْذیَة  á   حِذاء
اَخْبار  á  خَبَر		مَفاتِیح á   مِفْتاح		شُهُور   á   شَهْر
		جُذُوع  á   جِذْع		نُجُوم   á   نَجْم

صرف فعل ماضی

ردیف	صیغه	ضمایر منفصل	وزن	نوع فعل	مثال با معنی	ضمایر متصل
1	مفرد ـ مذکّر ـ غائب	هُـوَ = او	فَعَُِلَ	ماضی	ذَهَبَ = رفت (اویک مرد)	هُِ
2	مثنی ـ مذکّر ـ غائب	هُما = ایشان	فَعَلا	ماضی	ذَهَبا = رفتند (ایشان دو مرد)	هُما
3	جمع ـ مذکّر ـ غائب	هُم = ایشان	فَعَلوا	ماضی	ذَهَبوا = رفتند (ایشان مردان)	هُم
4	مفرد ـ مؤنّث ـ غائب	هِی = او	فَعَلَتْ	ماضی	ذَهَبَتْ = رفت (او یک زن)	هـا
5	مثنی ـ مؤنّث ـ غائب	هُما = ایشان	فَعَلَتا	ماضی	ذَهَبَتا = رفتند (ایشان دو زن)	هُما
6	جمع ـ مؤنّث ـ غائب	هُـنَّ = ایشان	فَعَلْنَ	ماضی	ذَهَبْنَ = رفتند (ایشان زنان)	هُنَّ
7	مفرد ـ مذکّر ـ مخاطب	أنْتَ = تـو	فَعَلْتَ	ماضی	ذَهَبْتَ = رفتی (تو یک مرد)	کَ
8	مثنی ـ مذکّر ـ مخاطب	أنْتُما = شما	فَعَلْتُما	ماضی	ذَهَبْتُما = رفتید (شما دو مرد)	کُما
9	جمع ـ مذکّر ـ مخاطب	أنْتُم = شما	فَعَلْتُم	ماضی	ذَهَبْتُم = رفتید (شما مردان)	کُم
10	مفرد ـ مؤنّث – مخاطب	أنْتِ = تـو	فَعَلْتِ	ماضی	ذَهَبْتِ = رفتی (تو یک زن)	کِ
11	مثنی ـ مؤنّث ـ مخاطب	أنْتُما = شما	فَعَلْتُما	ماضی	ذَهَبْتُما = رفتید (شما دو زن)	کُما
12	جمع ـ مؤنّث ـ مخاطب	أنْتُنَّ = شما	فَعَلْتُنَّ	ماضی	ذَهَبْتُنَّ = رفتید (شما زنان)	کُنَّ
13	متکلّم وَحَدَه	أنـا = مـن	فَعَلْتُ	ماضی	ذَهَبْـتُ = رفتم ( مـن )	ی
14	متکلّم مَعَ‌الْغَیْر	نَحْنُ = مـا	فَعَلْنـا	ماضی	ذَهَبْنـا = رفتیم ( مـا )	نـا

تذکّر : اولین صیغه‌ی فعل ماضی بر یکی از سه وزن فوق صرف می‌شود .

ردیف	ضمایر منفصل	وزن افعال مضارع	نـوع	صــیغـه	مثــال	ضمایر متّصل
1	هُـوَ = او	یَفْعَُِلُ	مضارع	مفرد ـ مذکّر ـ غائب	یَـذْهَبُ = می‌رود	هُِ
2	هُما = ایشان	یَفْعَلانِ	مضارع	مثنی ـ مذکّر ـ غائب	یَـذْهَبانِ = می‌روند (2)	هُما
3	هُم = ایشان	یَفْعَلونَ	مضارع	جمع ـ مذکّر ـ غائب	یَـذْهَبونَ = می‌روند	هُم
4	هِی = او	تَفْعَلُ	مضارع	مفرد ـ مؤنّث ـ غائب	تَـذْهَبُ = می‌رود	هـا
5	هُما = ایشان	تَفْعَلانِ	مضارع	مثنی ـ مؤنّث ـ غائب	تَذْهَبان = می‌روند (2)	هُما
6	هُـنَّ = ایشان	یَفْعَلْنَ	مضارع	جمع ـ مؤنّث ـ غائب	یَذْهَبْنَ = می‌روند	هُنَّ
7	أنْتَ = تـو	تَفْعَلُ	مضارع	مفرد ـ مذکّر ـ مخاطب	تَذْهَبُ = می‌روی	کَ
8	أنْتُما = شما	تَفْعَلانِ	مضارع	مثنی ـ مذکّر ـ مخاطب	تَذْهَبانِ = می‌روید (2)	کُما
9	أنْتُم = شما	تَفْعَلونَ	مضارع	جمع ـ مذکّر ـ مخاطب	تَذْهَبونَ = می‌روید	کُم
10	أنْتِ = تـو	تَفْعَلیْنَ	مضارع	مفرد ـ مؤنّث – مخاطب	تَذْهَبیْنَ = می‌روی	کِ
11	أنْتُما = شما	تَفْعَلانِ	مضارع	مثنی ـ مؤنّث ـ مخاطب	تَذْهَبانِ = می‌روید (2)	کُما
12	أنْتُنَّ = شما	تَفْعَلْنَ	مضارع	جمع ـ مؤنّث ـ مخاطب	تَذْهَبْنَ = می‌روید	کُنَّ
13	أنـا = مـن	أفْعَلُ	مضارع	متکلّم وَحَدَه	أذْهَبُ = می‌روم	ی
14	نَحْنُ = مـا	نَفْعَلُ	مضارع	متکلّم مَعَ‌الْغَیْر	نَذْهَبُ = می‌رویم	نـا

صرف فعل مضارع

        تذکر : اولین صیغه‌ی فعل مضارع بر یکی از سه وزن فوق صرف می‌شود .

لغات متن دروس و تمرینات عربی سوم راهنمایی

درس اول		ادامه درس سوم			درس پنجم				درس ششم
جَیْش = لشگر، سپاه		نَدِمَ = پشیمان شد			اَلْفَواکِه = میوه‌ها				اَخیرَة = پایانی
اَلطَّیْر = پرندگان		مُواجَهَة = روبه‌رو شدن			اَلتُّفّاح = سیب				سَأذْهَبُ = خواهم رفت
لَقَد = همانا، براستی		حَزِنَ = غمگین شد			اَلرُّمّان = انار				لاتَذْهَبْ = نرو
تَصْدُقُ = راست ‌می‌گویی		رَجَعَتْ = برگشت			اِجْمَعُوا = جمع کنید				هُناکَ = آنجا
اَلطُّیُور = پرندگان		درس چهارم			اِحْمِلُوا = حمل کنید				لاتَحْزَنْ = غمگین‌ نباش
ظَلَمْتُ = ظلم کردم		مَلأ = پر شد			اُسْرَة = خانواده				اَلرِّزْق = روزی
درس دوم		اِرْحَم = رحم کن			مَرِضَ = بیمار شد				جائِعُونَ = گرسنگان
اَلْعَدوّ = دشمن		اُنْصُرْ = یاری کن			اَبْناء = پسران				مَعَنا = همراه ما
قُوّات = نیروها		اِجْعَلْ = قرار بده			اِرْحَمُوا = رحم کنید				سَوْفَ اَرْجِعُ = برخواهم گشت
قائِد = رهبر ـ  فرمانده		اِمْنَعْ = منع کن			اِفْتَحُوا = باز کنید				کأنَّ = گویا ، مثل اینکه
حُصُول = به‌دست‌آوردن		مَعَنا = با ما			فانِیَة = از بین رونده				مُواجَهَة = روبه‌رو شدن
اَلإخْوَة = برادران		اُصْلُبْ = به دار آویز			اِعْمَلا = کار کنید				سَقَطَ = افتاد
کَثیِر = زیاد		اَلسِّجْن = زندان			اُشْکُرا = شکر کنید				اِخْوَتِی = برادران من
قَلیْل = کم		اِرْجَعی = برگرد			ما قَبِلا = قبول نکردند				اَخَواتِی = خواهران من
اَلرُّجُوع = برگشتن		اِذْهَبی = برو			اِصْبِروا = صبر کنید				اَلْحَیاة = زندگی
ذِئْب = گرگ		اُخْرُجْ = خارج شو			ما اَکَلْنا = نخوردیم				اَلْمَشاکِل = مشکلات
اَلْمَقَرّ = پایگاه		اَصْدِقاء = دوستان			اُخْرُجُوا = خارج شوید				لاتَغْفُلْنَ = غافل نباشید
درس سوم		اُتْرُکِی = ترک کن			اُتْرُکُوا = ترک کنید				اَنیْس = مونس ، همدم
فَجْأةً = ناگهان		قَریْب = نزدیک			نَحْوَ = به سوی				لاتَیْأسْنَ = ناامید نشوید
فَقَدَتْ = گم کرد		هَرَبَ = فرار کرد			اَخَذَتْ = گرفت
ضَرَبَ = زد		اَصْحاب = یاران			لَنا = برای ما
صَعْب = سخت		اَلْکَهْف = غار			غَداً = فردا
ادامه لغات متن دروس و تمرینات عربی سوم راهنمایی
درس هفتم			درس هشتم				درس نهم
اَفْضَل = بهترین			لِماذا = چرا، برای چه				مَلابِس = لباسها
بُنَیَّتِی = دخترکم ، دخترم			مَلائِکَة = ج ملک ، فرشتگان				اَلشَّارِع = خیابان
اَلتَّالِی = بعد			یَحْمَدُهُ = او را ستایش می‌کند				اَلْبَسُ = می‌پوشم
اَلنَّوْم = خواب			حَانَتْ = فرا رسید				یَلْبَسُونَ = می‌پوشند
نَهَضَتْ = برخاست			تَصْبِرُ = صبر می‌کنی				نَطْلُبُ = طلب می‌کنیم
جَمیِع = همه ، همگی			کَالْجَبَلِ = مانند کوه				اَلزُّقاق = کوچه
وَجَدْتُ = پیدا کردم			تَصْبِریْنَ = صبر می‌کنی				اَشْکُرُکَ = تو را شکر می‌کنم
اَلْوالِد = پدر			بَحَثَ = جستجو کرد				تَقْبَلُ = قبول می‌کنی
فَتَحَ = باز کرد			لا شَیءَ = مهم نیست				لابَأسَ = اشکالی ندارد
			سَنَوات = سال ها				اَلاَطْعِمَة = غذاها
			نَجَحَ = موفق شد				فَرِحُوا = خوشحال شدند
			مَوْتُهُ = مرگش				شَکَرُوا = شکر کردند
							حَانُوت = مغازه
							جَعَلَ = قرار داد
							اَمامَهُ = مقابل او
							اَدْفَعُ = می‌پردازم

افعال ماضی عربی سوم راهنمایی با ذکر حرکت عین الفعل مضارع آنها

درس اول		ادامه درس اول		حَزِنَ (ــَـ) = غمگین شد
کانَ (ــُـ) = بود		غَسَلَ (ــِـ) = شست		خَجِلَ (ــَـ) = خجالت کشید
کانَ لِـ (ــُـ) = داشت		اَخَذَ (ــُـ) = گرفت		نَدِمَ (ــَـ) = پشیمان شد
خَرَجَ (ــُـ) = خارج شد		غَرَسَ (ــِـ) = کاشت		قَبِلَ (ــَـ) = پذیرفت
نَظَرَ (ــُـ) = نگاه کرد		کَسَبَ (ــِـ) =  بدست آورد		حَمَلَ (ــَـ) = حمل کرد
سَألَ (ــَـ) = پرسید		اَکَلَ (ــُـ) =  خورد		قَرَأ (ــَـ) =  خواند
ذَهَبَ (ــَـ) = رفت		ظَهَرَ (ــَـ) = ظاهر شد		ذَکَرَ (ــُـ) = ذکر کرد
غَضِبَ (ــَـ) = عصبانی شد		خافَ (ــَـ) = ترسید		دَفَعَ (ــَـ) = پرداخت
وَجَدَ (ــِـ) = یافت		غَرَقَ (ــَـ) = غرق شد		خَلَقَ (ــُـ) = خلق کرد
حَکَمَ (ــُـ) = حکومت کرد		سَجَدَ (ــُـ) = سجده کرد		عَلِمَ (ــَـ) = دانست
عَبَدَ (ــُـ) = عبادت کرد		درس دوم		ضَرَبَ (ــِـ) = زد
صَدَقَ (ــُـ) = راست گفت		وَصَلَ (ــِـ) =  رسید		درس چهارم
کَتَبَ (ــُـ) = نوشت		فَرِحَ (ــَـ) = شاد شد		مَلَاَ (ــَـ) = پر کرد
طَلَبَ (ــُـ) = طلب کرد		سَمِعَ (ــَـ) = شنید		بَدَاَ (ــَـ) = شروع کرد
دَخَلَ (ــُـ) =  داخل شد		عَمِلَ (ــَـ) = انجام داد		رَحِمَ (ــَـ) = رحم کرد
أفْسَدَ (ــِـ) =  فاسد کرد		درس سوم		نَصَرَ (ــُـ) = یاری کرد
اَمَرَ (ــُـ) = فرمان داد		قَدَرَ (ــِـ) = توانست		جَعَلَ (ــَـ) = قرار داد
قالَ (ــُـ) = گفت		فَقَدَ (ــِـ) = گم کرد		بَحَثَ (ــَـ) = جستجو کرد
ظَلَمَ (ــِـ) = ستم کرد		جاءَ (ــِـ) = آمد		مَنَعَ (ــَـ) = منع کرد
أسْلَمَ (ــِـ) = تسلیم کرد		سَرَقَ (ــِـ) = دزدید		صَلَبَ (ــُـ) = به دار کشید
فَهِمَ (ــَـ) = فهمید		غَفَلَ (ــُـ) = غفلت کرد		هَرَبَ (ــُـ) = فرار کرد
رَجَعَ (ــِـ) = برگشت		کَسَلَ (ــَـ) = تنبلی کرد		وَقَعَ (ــَـ) = واقع شد
کَشَفَ (ــِـ) = کشف کرد		تَرَکَ (ــُـ) = ترک کرد		صَبَرَ (ــِـ) = صبر کرد
ادامه افعال ماضی عربی سوم راهنمایی با ذکر حرکت عین الفعل مضارع آنها
ادامه درس چهارم		ادامه درس ششم		ادامه درس هشتم
شَرِبَ (ــَـ) = نوشید		عَزَمَ (ــِـ) = تصمیم گرفت		عَظُمَ (ــُـ) = بزرگ شد
غَفَرَ (ــِـ) = آمرزید		عَصَفَ (ــِـ) = وزید		صَعُبَ (ــُـ) = دشوار شد
فَتَحَ (ــَـ) = باز کرد		هَجَمَ (ــُـ) = حمله کرد		نَجَحَ (ــَـ) = موفق شد
لَبِسَ (ــَـ) = پوشید		یَئِسَ (ــَـ) = نومید شد		وَعَدَ (ــِـ) = وعده داد
زَرَعَ (ــَـ) = کاشت		رَاَیَ (ــَـ) = دید		تَعِبَ (ــَـ) = خسته شد
شَکَرَ (ــُـ) = سپاس گفت		قَنَطَ (ــَـ) = ناامید شد			رَضِیَ (ــَـ) = راضی شد
رَفَعَ ( ــَـ ) = بلند کرد		نَهَضَ (ــَـ) = برخاست		مَسَّ (ــُـ) = لمس کرد
شَرَحَ ( ــَـ ) = شرح داد		حَبَسَ (ــِـ) = زندانی کرد		درس نهم
درس پنجم		لَعِبَ (ــَـ) = بازی کرد		حَضَرَ (ــُـ) = حاضر شد
جَمَعَ (ــَـ) = جمع کرد		کَتَمَ (ــُـ) = پنهان کرد		جَلَبَ (ــِـ) = جلب کرد
مَرِضَ (ــَـ) = مریض شد		کَفَرَ (ــُـ) = کفر ورزید		حَفِظَ (ــَـ) = حفظ کرد
حَصَدَ (ــُـ) = درو کرد		لَبَسَ (ــِـ) = درهم آمیخت		درس دهم
جَلَسَ (ــِـ) = نشست		لَبِسَ (ــَـ) = پوشید		بَعَثَ (ــَـ) = فرستاد
عَبَرَ (ــُـ) = عبور کرد		درس هفتم
رَکَبَ (ــَـ) = سوار شد		رَزَقَ (ــُـ) = روزی داد
رَکَعَ (ــَـ) = رکوع کرد		شَهَدَ (ــَـ) = گواهی داد
درس ششم		درس هشتم
سَکَنَ (ــُـ) = ساکن شد		مَدَحَ (ــَـ) = ستایش کرد
حَصَلَ (ــُـ) = به دست آورد		حَمِدَ (ــَـ) = ستود
شَعَرَبِـ (ــُـ) = احساس کرد		حانَ (ــِـ) = فرارسید
قَلِقَ (ــَـ) =  نگران شد		تَلِفَ (ــَـ) = تلف شد
ثَقُلَ (ــُـ) = سنگین شد		عادَ (ــُـ) = برگشت

للتعریب‌های عربی سوم راهنمایی  درس 1

		درس اول
نَظَرَتْ		1- نگاه کرد . (مؤنّث)
وَجَدْتُ		2ـ یافتم .
سَألْنا		3- پرسیدیم .
کَتَبُوا		4- نوشتند . (جمع مذکّر)
یَعْبُدانِ		5- عبادت می‌کنند . (مثنای مذکّر)
تَأمُرُ		6- دستور می‌دهی . (مذکّر)
تَخْرُجْنَ		7- خارج می‌شوید . (جمع مؤنّث)
تَرْجِعانِ		8- باز می‌گردید . (مثنای مؤنّث)
کَشَفْتُ		9- کشف کردم .
رَجَعَ ، عادَ		10- بازگشت . ( مذکّر )
ظَلَمْتُ		11- ستم کردم .
أمَرَ		12- دستور داد . ( مذکّر )
قالَ		13- گفت . ( مذکّر )
غَضِبَ		14- خشمگین شد . ( مذکّر )
نَفْسِی		15- خودم .
یَکْشِفُ		16- کشف می‌کند ، می‌یابد . ( مذکّر )
یَعْبُدُ		17- می‌پرستد . ( مذکّر )
اَطْلُبُ		18- درخواست می‌کنم ، طلب می‌کنم
تَحْکُمُ		19- حکومت می‌کند . (مؤنّث)
یَغْضَبُ		20- خشمگین می‌شود . ( مذکّر )
یَخَافُ		21- می‌ترسد . ( مذکّر )
اَغْرَقُ		22- غرق می‌شوم .
یَعْبُدونَ		23- می‌پرستند . (مذکّر)

 للتعریب‌های عربی سوم راهنمایی  دروس 3 و 4

درس سـوم
هَلْ قَرَأتَ هذا الْکِتابَ ؟ ( مذکّر)   هَلْ قَرَأتِ هذا الْکِتابَ؟ (مؤنّث)		1- آیا این کتاب را خواندی ؟
لا، اَنَا ما قَرَأتُ هذا الْکِتابَ !		2- نه! من این کتاب را نخواندم !
ماذا فَعَلْتَ ؟ ( مذکّر )        ماذا فَعَلْتِ ؟ ( مؤنّث )		3- چه کارکردی ؟
کَتَبْتُ رِسَالَةً ؟		4- نامه‌ای نوشتم .
اَیْنَ تَذْهَبُ الآنَ ؟ ( مذکّر )   اَیْنَ تَذْهَبیْنَ الآن ؟ ( مؤنّث )		5- الآن کجا می‌روی ؟
هَلْ تَذْهَبُ اِلَی الْبَیْتِ ؟ ( مذکّر)  هَلْ تَذْهَبیْنَ اِلَی الْبَیْتِ ؟ ( مؤنّث )		6- آیا به خانه می‌روی ؟
لا، اَذْهَبُ اِلَی الْمَکْتَبَةِ .		7- نه ، به کتابخانه می‌روم .
لا اَذْهَبُ اِلَی الْبَیْتِ الآنَ !		8- الآن به خانه نمی‌روم !
درس چهارم
اِشْرَبْ ( مذکّر ) –  اِشْرَبِی ( مؤنّث )		1- بنوش
اُنْصُرْ ( مذکّر ) –  اُنْصُری ( مؤنّث )		2- یاری کن
اُکْتُبْ ( مذکّر ) –  اُکْتُبِی ( مؤنّث )		3- بنویس
اِقْرَأ ( مذکّر ) –  اِقْرَئِی ( مؤنّث )		4- بخوان
لا یَکْتُبُ ( مذکّر )		5- نمی نویسد ( مذکّر )
اِحْمِلِْ الْمَحْفَظَةَ		6- کیف را بردار . ( مذکّر )
اِرْفَعِی الْقَلَمَ		7- قلم را بالا ببر. ( مؤنّث )
اِفْتَحِْ الْبابَ		8- در را باز کن . ( مذکّر )
اِزْرَعِْ ( اِغْرِسِْ ) الشَّجَرَة		9- درخت را بکار . ( مذکّر )
اِلْبَسِی الثَّوْبَ		10- پیراهن را بپوش ( مؤنّث )
اِغْسِلِی الْوَجْهَ		11- صورت را بشوی ( مؤنّث )
اِجْعَلْ		12- قرار بده ( مذکّر )
للتعریب‌های عربی سوم راهنمایی  درس 5
درس پنجم
اِجْعَلْ		1- بگذار ( مذکّر )
اِفْتَحْ		2- باز کن ( مذکّر )
اِجْلِسا		3- بنشینید (جمع مذکّر )
اُتْرُکُوا		4- ترک کنید (جمع مذکّر)
اُکْتُبا		5- بنویسید. (مثنای مؤنّث)
اُنْظُرُوا		6- نگاه کنید (جمع مذکّر)
اُنْظُرْنَ		7- نگاه کنید (جمع مؤنّث)
اِعْلَمُوا		8- بدانید (جمع مذکّر)
اِذْهَبا		9- بروید (مثنی مذکّر)
اِرْجِعِی		10- برگرد (مفرد مؤنّث)

مــــصدرهای عــــربی سوم راهـــنمایی

درس هشتم		ادامه درس ششم		ادامه درس چهارم		درس اول
فُرْصَة = فرصت		ذَهاب = رفتن		عِبادَة = پرستش		تَفَقُّد = پرس‌و‌جو‌کردن
اَلْبَلاء = مُصیبت		ضَعْف = ناتوانی		قَتْل = کشتن		دِقَّـة = توجّه
فائِدَة = سود		زیارَة = دیدار		رُعْب = وحشت		عَمَل = کار کردن
مَوُت = مرگ		رِحْلَة = سفر		صَلْب = به دار آویختن		تَرْک = رها کردن
ضُرّ = سختی		ذِکْر = یاد		طَعام = خوردنی		خَوْف = ترس
عُسْر = سختی		وَحْشَة = تنهایی		شَراب = نوشیدنی		وُصُول = رسیدن
یُسْر = آسانی		یَأس = ناامیدی		سُهُولَة = آسانی		بِناء = ساختن
اَلصِّحَة = سلامتی		ظُهُور = ظاهر شدن		خَطَر = خطرناک		غِیاب = غایب بودن
اَلسَّلامَة = تندرستی		درس هفتم		درس پنجم		مُعْجِزَة = اعجاز
فِقْدان = از دست دادن		مَرَض = بیماری		وَفاة = فوت ، مردن		درس دوم
		حَیاة = زندگی		وَصیَّة = سفارش ،توصیه		هُجُوم = حمله کردن
درس نهم		مُضْطَرّ = ناچار بودن		سُوء = بـد		رُجُوع = بازگشتن
		تَناوُل = خوردن		حَیْرَة = حیرت		مُهِمَّة = دارای اهمیت
شِراء = خریدن		نَوْم = خوابیدن		اِعْطاء = بخشش		اِنْسِحاب = عقب‌نشینی
تَأمین = تأمین بودن		تَعِبَة = خسته		مَنْع = مانع شدن		سُرْعَة = سریع ، تند
حَیاکَة = بافندگی		اَلنُّعاس = چرت		تَبَرُّج = آرایش		درس سوم
مَعاش = وسایل زندگی		اَداء = به جای آوردن		کَرَم = بخشش		سَرْح = چراندن
فَضْل = احسان		ضَوْء = روشنایی		عِزَّة = سربلندی		صَعْب = سخت ، مشکل
اِعْلان = اعلامیّه		هُدُوء = آرامی		مَجْد = بزرگی		شِدَّة = شدید
حاجَة = نیاز		نَجاة = رهایی		درس ششم		مُواجَهَة = روبرو شدن
خَیْر = خوبی		اَمانَة = امانت داری		قُرْب = نزدیک		جُوْع = گرسنگی
حَسَنَة = نیکی				صَیْد = شکار		درس چهارم
غَیْب = نهان				رِزْق = روزی		رَغَد = رفاه ، آسایش
				تَوَکُّل = اعتماد		رَفاه = راحتی

مترادف‌های عربی سوم راهنمایی

درس اول				ادامه درس دوم				درس چهارم
جَیْش		جُنُود		کَلام	قَوْل			رَغَد		رَفاه
اَلطَّیْر		اَلطُّیُور		حاجَة	اِحْتِیاج			قاهِر		قادِر
غِیَاب		غَیْبَة		حُصُول	اِکْتِساب			اَلْخَوْف		اَلرُّعْب
رَجَعَ		عادَ		اِخْوَة	اِخْوان			اَصْحاب		اَصْدِقاء
کَشَفْتُ		وَجَدْتُ		اَلرُّجُوع	اَلْعَودَة			غَدَاً		یَوْمُ التَّالِی
لَـقَد		اِنَّ		طَریق	سَبیل			اِبْنَة		بِنْت
اِمْرَاَة		سَیِّدَة		طَریق	صِراط			اِبْنَة الْمَلِک		اَمیْرَة
کِتاب		رِسالَة		قَریب	قُرْب			عَلَی وَشَکِ		قَریْب
خَوْف		وَحْشَة		قَدیْر	قادِر			قَتْل		اِعْدام
مَلِک		سُلْطان		عَلیْم	عالِم			جَمیْع		کُلّ
اَلْبَحْر		اَلْیَمّ		اَمْر	عَمَل			وَقَعَ		سَقَطَ
رَبّ		اِلَهِی		درس سوم				ذُنُوب		سَیِّئات
فَهِمَ		عَلِمَ		اَعْمَلُ	اَفْعَلُ			لَهِج		قادِر
لُغَة		لِسان		عَمِلَ	فَعِلَ			حَسَنَة		خَیْر
هَـلْ		اَ		خَبَر	نَبَأ			اِشْرَحْ		اِفْتَحْ
نَعَم		بَلی		حَیْنَما	عِنْدَما			درس پنجم
لا		لَیْسَ		اَلطَّالِب	اَلتِّلمیذ			اَلْبُسْتان	اَلْحَدیْقَة
درس دوم				اَلْوالِد	اَلأب			بُؤَساء	فُقَراء
اِسْتِراق	سِرْقَة			مَساء	بَعْدَالظُّهر			اَعِّزائی	عَزیزاتی
اَمیْر	قائِد			کُوخ	بَیْتُ الصَّغیْر			اَبْناء	اَوْلاد
سَریْع	بِسُرْعَة			مِنْ	عَنْ			ضُعَفاء	مَحْرومین
حَسَن	جَیِّد			لاتَعْمَلیْنَ	لاتَفْعَلیْنَ			اَلثَّرْوَة		اَلْمال
فِکْرَة	رَأیْ			اَللَّحْظَة	اَلْوَقْت			سائِل		بائِس
مَوْضِع	خَنْدَق			بِشِدَّة		شَدیداً		سائِل		فَقیْر

ادامه مترادف‌های عربی سوم راهنمایی

ادامه درس هشتم			ادامه درس ششم				ادامه درس پنجم
شَیْطان	اِبْلیس		فَخّ	شَبَکَة			مِنْ	مُنْذُ
سارِق	لِصّ		سَفْرَة	رِحْلَة			اِلَی	نَحْوَ
اَلْمُصیْبَة	اَلْبَلاء		حَیْنَ	عِنْدَ			قَصْد	نِیَّة
مَوْت	وَفاة		وَحیْدَة	وَحْشَة			تَعَجُّب	حَیْرَة
کَثُرَ	عَظُمَ						مَسْرورونَ	فَرِحیْنَ
مَشاکِل	مَصَائِب		درس هفتم				کَرَم	اِعْطاء
اِخْتِبار	اِمْتِحان		بِنْتِی	بُنَیَّتِی			درس ششم
اَلسَّلامَة	اَلصِّحَّة		اَحْسَن	اَفْضَل			لاتَقْنَطْ	لاتَیْأسْ
تَلَف	فِقْدان		اَکْل	تَناوُل			کَسَبَ	حَصَلَ
لَحْظَة	زَمَن		اَلنُّعاس	اَلنَّوم			مَوّاج	هائِج
زَهَقَ	تَلِفَ		فَجْر	باکِر			قَصَدَ	عَزَمَ
فَقیْر	مِسْکیْن		مَطْلَعُ‌الْفَجْر	باکِر			سَمَکَةٌ عَظیْمَةٌ	حُوت
صَعْب	عُسْر		وَلَکِن	اَمّا			کَـ	کَأنَّ
سُهُولَة	یُسْر		حَمَلَ	اَخَذَ			اَلشُّکْر	اَلْحَمْد
درس نهم			نَـجْدَة	مُساعِدَة			مُسْوَدّ	سَوْداء
لِباس	مَلْبَسَة		درس هشتم				سُود	سَوْداء
اُسْرَة	عائِـلَة		رَفاه		اَلرَّخاء		غَیْرُکَ	سِواکَ
کَرَم	فَضْل		رَغَد		اَلرَّخاء		قَنَطَ	یَـئِسَ
یَغْرِسُ	یَزْرَعُ		اَوّاب		اَیُّـوب		سَفیْنَةٌ صَغیْرَةٌ	زَوْرَق

کلمات متضادّ عربی سوم راهنمایی

درس اول		درس چهارم		ادامه درس ششم
خَرَجَ = دَخَلَ		خارِج = داخِل		اِفْتَحُوا = لاتَفْتَحُوا
ذَهَبَ = رَجَعَ		اِرْجِعی = اِذْهَبی		لاتَحْبَسْ = اِحْبِسْ
وَجَدْتُ = فَقَدْتُ		اُخْرُجْ = اُدْخُلْ		ظَهَرَتْ = کَتَمَتْ
قَویّ = ضَعیْف		یَوْمَ الْقِیامَة = اَلدُّنْیا		لاتَرْحَمُوا = اِرْحَمُوا
فَوْق = تَحْت		خَیْر = شَرّ		نَسیْتَ = ذَکَرْتَ
درس دوم		اَلدُّنْیا = اَلآخِرَة		درس هفتم
اَلْعَدُوّ = اَلصَّدیْق		حَسَنَة = سَیِّئَة		جالِسَة = واقِـفَة
اَللَّیْل = اَلنَّهار		درس پنجم		طُلُوع = غُرُوب
کَثیْر = قَلیْل		کَبیْر = صَغیْر		اَلصِّدْق = اَلْکِذْب
اَلذَّهاب = اَلرُّجُوع		کَریْم = بَخیْل		درس هشتم
فَرَح = حُزْن		فُقَراء = أغْنیاء		اَلرَّخاء = اَلشِّدَّة
قَریْب = بَعیْد		ضُعَفاء = أقْویاء		اَلسَّلامَة = اَلْمَرَض
ثَقیْل السَّمْع = حَسَنُ السَّمْع		فانِیَة = باقِیَة		اَلْفَرَح = اَلْحُزْن
مَسْرُور = مَحْزُون		حُسْن = سُوء		اَلْعُسْر = اَلْیُسْر
اَلْغَیْب = اَلشَّهادَة		مَحْزُونیْن = فَرِحین		اَلصِّحَّة = اَلْمَرَض
درس سوم		إعْطاء = مَنْعَ إعْطاء		فِقْدان = حُصُول
اَلْقَصْر = اَلْکُوخ		تَغْرِسُ = تَحْصُدُ		درس نهم
فَقیْر = غَنیّ		جَلَسْتُما = نَهَضْتُما		جَدیْد = قَدیْم
اَلصَّغیْرَة = اَلْکَبیْرَة		اُحْصُدا = اِزْرَعا		حَیاة = وَفاة
صَعْب = سَهْل		اَلْیَمیْن = اَلْیَسار		اَلْمُفْسِد = اَلْمُصْلِح
سُرْعَة = هُدُوء		یُذْهَبُ = یَأتِی		اَلْعاقِل = اَلْجاهِل
غِیاب = حُضُور		درس ششم		سِرّ = عَلانِیَّة
ذَهَبَ = جاءَ		قُرْب = بَعیْد		تُسِّرّونَ = تُعْلِنُونَ
کَسِلْتُ = جَهَدْتُ		لاتَذْهَبْ = اِذْهَبْ		درس دهم
اَلْحَقّ = اَلْباطِل		لاتَحْزَنْ = اِفْرَحْ		کَفُور = شَکُور
یَحْزَنُون = یَفْرَحُون		اِعْمَلا = لاتَعْمَلا		لاتَقْرِبا = اُقْرُبا
		خائِف = شُجاع		ماکَفَرا = کَفَرا

فـــــعــل امـــــــــــر مخاطب

7 ) تَفْـعَـلُ   ï  اِفْعَـلْ

8 ) تَفْعَلـانِ  ï  اِفْعَلـا

9 ) تَفْعَلُونَ  ï  اِفْعَلُوا

    10 ) تَفْعَلیْـنَ  ï  اِفْعَلی

    11 ) تَفْعَلـانِ ï   اِفْعَلـا

    12 ) تَفْعَلْـنَ ï   اِفْعَلْنَ

فـــــعـــــل نــــهــــــی مخاطب

7 ) تَفْـعَـلُ     ï  لا تَفْـعَلْ

8 ) تَفْعَلـانِ   ï    لا تَفْعَلـا

9 ) تَفْعَـلُونَ   ï   لا تَفْعَلُوا

10)تَفْعَلیْـنَ   ï   لا تَفْعَلی

11)تَفْعَـلـانِ  ï   لا تَفْعَلـا

12) تَفْـعَـلْنَ ï   لا تَفْعَلْنَ

باسمه تعالی

نکاتی پیرامون جملات اسمیّه و فعلیّه

1 – انواع جمله را در عربی نام ببرید .

جواب :  الف ) جمـلـه اسمـیّـه                          ب ) جمـلـه فـعـلیّــه

2 – جمله اسمیّه را تعریف کرده و ارکان آن را نام ببرید .

جواب : جمله اسمیّه به جمله ای گفته می شود که با « اســم » شروع شود .

تذکّر 1 ) جمله اسمیّه دارای دو جزء مهم است :  1 – مبـتــدا                 2 -  خـبــر

3 – مبتدا را تعریف کنید .

جواب : مبتدا اسمی است مرفوع که در آغاز جمله واقع می شود و خبری در باره ی آن ذکر می گردد . کلمه مبتدا اسم مفعول از باب افتعال و به معنی ‹ شروع شده › می باشد که در فارسی به آن « نهاد » گفته می شود .

تذکّر 2 ) مبتدا – اگر معرب باشد -  به 3 صورت دیده می شود :

الف ) با ‹ ال ›                         ب ) با تنوین ‹ ــًــٍـــٌـ ›                           ج ) مضاف

الف ) بــا ‹ ال ›                       مانند : اَلله  -   اَلْبَحْر  -  اَلْبِنْت . . .

 ب ) با تنوین ‹ ــٌـ ›                  مانند : رَجُلٌ  -  بِنْتٌ -  - سَاعَةٌ . . .

 ج ) مضـاف به اسمی که نه ‹ ال › داشته باشد و نه تنوین ، اصطلاحاً مضاف می گویند .

تذکّر 3 )« مضاف » به تنهایی نمی آید ، بلکه با اسم بعد از خودش که مضاف الیه نامیده می شود می آید .

             مانند : صَـاحِـبُ الْبَـیْـتِ مَـریـضٌ . ( صَـاحِـبُ : مبتـدا ‹ مـضـاف ›  ، اَلْبَـیْـتِ ‹ مـضـاف الـیـه ›

تذکّر 4 ) مبتدا معمولاً « مرفوع » است و علامت « رفع » آن اغلب با ضمّه ( پوش  یا پیش ) ‹ ــُـ › و گاهی با            

             « تنوین رفع » ‹ تنوین دو ضمّه – دو پیش -  دو پوش › ‹‹ ــٌـ ›› نشان داده می شود . مانند :

مبتدا                                   مبتدا                                          مبتدا                                      مبتدا

-  اَلـرَّجُـلُ حَـذّ اءٌ .        – اَلْـحَـیـاةُ صَـعْبَـةٌ .            – مَـریَـمُ تَـعِبَـةٌ .           – حَـمیـدٌ طـالِـبٌ .

تذکّر 5 )  اصل آن است که مبتدا پیش از خبر ذکر شود ولی مقدّم بودن خبر بر مبتدا نیز جایز است مگر در موارد

               زیرکه حتماً مبتدا باید اوّل ذکر شود .

1 ) هرگاه مبتدا و خبر هر دو معرفه یا هر دو نکره باشند و قرینه ای نباشد که بتوان مبتدا را از خبر تشخیص داد .       

      مانند : أنَـا سَعـیـدٌ . « أنَـا  مبـتـدا می باشد »

2 ) هرگاه مبتدا از کلماتی باشد که آغاز و صدر بودنش واجب است . مانند : « مَــا » ی تعجّب و اسماء شرط و

      اسماء استفهام .

مثال : مَــا أحْـسـنَ الْـهَـواء .  « ‹ مَـا › ی تعجّب و مبتدا می باشد . »                  

         مَـنْ یَـطْـلُـبْ یَـجِـدْ .  «  ‹ مَنْ › از ادوات شرط و مبتدا می باشد . » 

         مَــا عِــنْــدکَ ؟ «  ‹ مَـا › از ادوات استفهام و مبتدا می باشد . »

3 ) هرگاه خبر محصور شده باشد به « إلّـا »  یا  « إنّـمـا » مانند :

-  مَــا مُـحَـمَّـدٌ إلّـا رَسُـولٌ .                           -  إنَّـمـا مُـحَمَّـدٌ رَسُـولٌ .

تذکّر 6 ) هرگاه اسامی مبنی مانند ضمایر ، اسامی اشاره و . . .  در اوّل جمله واقع شوند ، مبتدا محسوب شده و      

             مرفوع محلاً خواهند بود . مانند : أنَـا مُـضْـطَـرٌّ .                 ( أنَــا : مـبتـدا ، مـرفـوع مـحـلاً )

                                                                 ذَلِـکَ صَـیَّـادٌ .                   ( ذَلِکَ : مبـتدا  ، مـرفـوع مـحـلاً )

تذکّر 7 ) در بعضی موارد مقدّم بودن خبر بر مبتدا واجب است به این شرح :

1 – هرگاه مبتدا نکره و خبر مجرور یا ظرف باشد . مانند :    -  فِـی الـدّارِ رَجُـلٌ .           -  عِـنْـدِی کِـتـابٌ .

2 – هرگاه خبر اسم استفهام باشد . مانند : کَـیْـفَ سَـعـیـدٌ ؟

3 – هرگاه مبتدا به ضمیری متّصل باشد که مرجع آن ضمیر خبر باشد . مانند : فِـی الــدّارِ صَـاحِـبُـهَــا .

تذکّر 8 ) اصل آن است که مبتدا معرفه باشد زیرا خبر دادن از چیز نامعلوم و نکره بی فایده است . اما درجایی که   

              نکره مفید فایده باشد می توان آن را مبتدا قرار داد مانند موارد ذیل :

1 – هرگاه اسم نکره صفتی داشته باشد . مانند : رَجُــلٌ عَــالِـمٌ خَـیْـرٌ مِـنَ الْـجَـاهِـلِ .

2 – هرگاه اسم نـکره اضافـه شده باشد . مانند : صَــاحِـبُ الْــبَـیْـتِ مَـریــضٌ .

3 – هرگاه بر اسم بعد از خود اثر گذاشته باشد . مانند : رَغَــبَــةٌ فِـی الْـخَـیْـرِ خَـیْــرٌ .

4 – هرگاه بعد از اسم استفهام باشد . مانند : هَـلْ بِـنْـتٌ فِـی الْـغُـرفَـةِ ؟

5 – هرگاه بعد از حروف نـفـی باشد . مانند : مَــا رَجُــلٌ فِــی الــدّارِ .

تذکّر 9 ) اسامی ذیل اگر مبتدا واقع شوند هرگز تنوین نمی پذیرند و علامت رفع آن ها فقط با ضمّه ‹ ــُـ › است .

1 –  « عَـلَـم مــؤنْـث »  مـانـنـد : فَـاطِـمَـةُ  -  مَـرْیَـمُ

2 - « نـام شـهرهـا و کـشورها و . . .  »  مـانـنـد : طَـهْـران –  مَـشْـهَـد

3 - « اسـامـی غـیـر عـربــی »  مـانـنـد : دَقـیـانُـوس – اِبْـلیِـس

4 – « حـــروف اصـــلـی + اء »  مـانـنـد : صَـحْـراء – سَــوْداء

5 - « حــروف اصــلـــی + ان »  مـانـنـد : رَحْـمَـان -  عُـمْـران

6 - « جمع مکسّر بـر وزن مَـفـاعِـل ، مَـفـاعـیـل و . . . »  مـانـنـد : فَـواکِـه  -  تَلامِیذ -  تَجارِب -  مَفـاتِح

      ‹‹ معمولاً حرف سوم آن ها الف ( ا ) دارد .››

7 – « صفـت بـر وزن أفْـعَـل »   مـانـنـد : أحْـسَـن -  أخْـضَـر  -  أفْـضَـل  

4 – خبر را تعریف کنید .

جواب : خبر ( گزاره ) جزء دوم جملات اسمیّه است که معنی و مفهوم مبتدا را تکمیل می کند .

5 – انواع خبر را با مثال نام ببرید .

جواب :  خبر معمولاً بر 3 نوع می باشد :   الف ) مـفـرد           ب ) جمـلـه            ج ) شبــه جمـلـه

الف) خبر مفرد : به خبری گفته می شود که جمله نباشد .این خبر در عربی سوم راهنمایی« خبر از نوع اسم » نامیده  

        می شود . این خبر مرفوع است و علامت رفع آن معمولا تنوین رفع ( ــٌـ ) و گاهی ضمّه ( ــٌـ ) می باشد . مـانند :

          -  مَـرْیَـمُ تَـعِـبَـةٌ .  -  اَلْـبَـحْـرُ هَـائِـجٌ .   -  اَلـوالـدانِ مُـحْـتَـرمـانِ .   -  اَلْمُـؤمِـنُونَ الـصَّـادِقُـونَ .

تذکّر 10 ) گاهی خبر مفرد می تواند مضاف واقع شود ( یعنی مضاف الیه داشته باشد )

 مـانـنـد : مَـریَـمُ طَـالِـبَـةُ الْـمَـدرَسَـةِ .                 ( طَـالِـبَـةُ : خبـر –  مـضـاف نیـز می باشد )                 

ب ) خبر جمله ‹‹ اسمـیّـه یا فعـلیّـه ›› : در عربی سوم راهنمایی « خبر از نوع فعل » نامیده می شود .

مـانـنـد :  - أنَــا أعْـلَـمُ .          – اَلـطَّـبـیـبُ مَـنَـعَ الْـعَـمَـلَ .             -  اَلـطَّـالِـبُ اِسْـمُـهُ حَـمـیــدٌ .

ج ) خبر شـبـه جـمـلـه : در عربی سوم راهنمایی « خبر از نوع حرف و اسم » نامیده می شود .

مـانـنـد :  -  اَلـرَّجُـلُ فِــی حَـیْـرَةٍ .             – اَلْـبِـنْـتُ فِــی الْـغُــرفَـةِ .       -  سَـعـیـدٌ عِـنْـدِی .

5 – آیا ‹ خبـر مـفـرد › باید با مبتدا مطـابـقـت داشته باشد ؟

جواب : خبر مفرد هرگاه مشتق باشد ( اسم فاعل ، اسم مفعول ، صفت مشبّهه ، اسم تفضیل ) باشد باید با مبتدا در عدد ( مفرد – مثنّی – جمع ) و همچنین از لحاظ جنس ( مذکّر – مؤنّث ) مطابقت کند .

مانند : -  اَلْمُعَلِّمُ عَالِمٌ .          -  اَلْمُعَلِّمَةُ مُحْتَرمَةٌ .                -  اَلْمُؤمِنُونَ صَادِقُونَ .

ولی هرگاه خبر مفرد مشتق نباشد نیازی به تبعیّت از مبتدا ندارد .مانند: اَلسِّرُّ أمَانةٌ . « اَلسِّرُّ : مذکّر + اَمَانةٌ : مؤنّث »

تذکّر 11 ) هرگاه مبتدا جمع غـیرعـاقل ‹ غیـر انسان › باشد خبر آن به صورت ( مـفـرد مـؤنّـث ) نوشته می شود .

              مـانـنـد : - اَلْـفَـواکِـهُ کَـثـیـرةٌ .      -  اَلأشْـجَـارُ مُـثْـمِـرةٌ .           -  اَلـنُّـقُـودُ کَـثـیــرةٌ .

6 – آیا گاهی می توان مبتـدا یا خبـر را حـذف کرد ؟

جواب : بــلــه  ، در موارد ذیل و مشابه آن می توان مبتدا یا خبر را حذف کرد :

 الف ) هرگاه قـرینـه ای بر وجــود مبتدا و خبر باشد مـی توانیم آن ها را حــذف کرده و در عبارت نیاوریم .

مـانـنـد : مَـنْ فِـی الْـغُـرفَـةِ ؟ مَـرْیَـمُ   یعنی : مَریَمُ فِی الْغُرفَةِ . ( در این مثال خبـر به قرینه حذف شده است . )

           کَـیْـفَ مَــریَــمُ ؟ مَریضةٌ    یعنی :  مَـریَـمُ مَـریضةٌ . ( در این مثال مبتدا به قرینه حذف شده است . ) 

ب ) دو نقطه ( : ) معمولا به عنوان خبر محذوف « از نوع فعل » محسوب می شود .

مـانـنـد : مَـریَـمُ : یـعنی مَـریَـمُ قَـالَـتْ ( تَـقُـولُ ) ( در این مثال دونقطه جایگزین خبر می باشد . )

ج ) بعد از « لَـوْ لا »  معمولاً خبـر محــذوف می باشد .

مـانـنـد : لَـوْلا سَعیـدٌ لَـهَـلَـکَ وَحـیــدٌ ( در لَـوْلا سَعیـدٌ مَـوجُـودٌ لَـهَـلَـکَ وَحـیــدٌ بوده است .)

            در این مثال خبر « مَـوجُـودٌ » محــذوف می باشد .

د ) گاهی خبر « لا ی نـفـی جـنـس » محـذوف می باشد .

 مانند : لاخَوفَ ( در اصل لاخَـوفَ مَـوجُـودٌ بوده است ) در این مثال خبر کلمه « مَـوجُـودٌ » محـذوف می باشد .

7 – جمله فعلـیّـه را تعـریف کرده و ارکـان آن را نـام ببـریـد .

جواب : جمله ای است که با « فعل » شروع شود . ( ماضی  .  مضارع  .  مستقبل و . . . ) فعل اگر لازم ( ناگذر ) 

           باشد . حداقل اجزاء جمله  شامل فعل و فاعل خواهد بود .

مـانـنـد :  ذَهَــبَ الـــرَّجُــلُ .                ( ذَهَـبَ : فـعـل لازم ) ( اَلـرَّجُــلُ : فـاعـل )

ولی اگر فعل متعدّی ( گذرا ) باشد حداقل اجزاء جمله شامل فـعـل و فـاعـل و مـفـعـول خواهد بود .

مانند : صَـنَعَـتْ مَریَمُ الأحذِیَةَ .                  ( صَنَعَتْ : فعل ) ( مَریَم : فاعل ) ( اَلأحْذِیَة : مفعول )

8 – فاعل را تعریف کنید .

جواب : اسم مرفوعی است که معمولاً بعد از فعل معلوم واقع می شود و بر 3 نوع می باشد :

           1 ) اسم ظاهر                                2 ) ضمیر مستتر                    3 ) ضمیر بارز 

1 – اسم ظاهر : هرگاه فاعل ، اسم صریح باشد و بعد از فعل واقع شود آن را اسم ظاهر می گویند . ( در سال سوم راهنمایی فقط این نوع از فاعل تدریس می شود . )  این اسم معمولاً مرفوع است و اعراب آن اغلب با ضمّه

( ــُـ ) و گاهی با تنوین رفع ( ــٌـ ) نشان داده می شود .

مانند :  - جَــاءَ إبْــــلِــیــسُ .                 ( اِبْلِیسُ : فاعل ، مرفوع )   

          - تَشْعُرُ الْبِنْتُ بِالنُّعاسِ .                  ( اَلْبِنْتُ : فاعل ، مرفوع )

الف : گاهی مستتر ب : همیشه مستتر

2 - ضمیر مستتر : بر 2 نوع است  

الف ) گاهی مستتر : هرگاه بعد از فعل ماضی و مضارع ، فاعل ( اسم ظاهر ) موجود نباشد

                                    ضمایر مستتر « هُوَ » و « هِیَ » فاعل آن فعل ها خواهند بود .

مانند : 1 ) ذَهَبَ اِلَی الْمَدرَسَةِ .                     ( ذَهَبَ : فعل و فاعل ‹‹ هُـوَ مستتر›› )

         2 ) ذَهَبَتْ اِلَی الْمَدرَسَةِ .                   ( ذَهَبَتْ : فعل و فاعل ‹‹ هِیَ مستتر›› )

        3 ) یَنْظُرُ اِلَی السَّماءِ .                         ( یَنْظُرُ : فعل و فاعل ‹‹ هُـوَ مستتر›› )

        4 ) مَریَمُ تَنْظُرُ اِلَی السَّماءِ.                  ( تَنْظُرُ : فعل و فاعل ‹‹ هِیَ مستتر›› )

ب ) همیشه مستتر : در فعل مضارع در 3 صیغه و در فعل امر در صیغه مفرد مذکّر مخاطب فاعل ها 

                                ‹‌ همیشه مستتر › می باشند .

صیغه  7  : أنْتَ تَذْهَبُ .                    ( فعل و فاعل « أنْتَ مستتر » )

صیغه 13 : أشْــهَــدُ .                     ( فعل و فاعل « أنَــا مستتر » )

صیغه 14 : إیّاکَ نَعْبُدُ .                    ( فعل و فاعل « نَحْنُ مستتر » )

صیغه 7 فعل امر مخاطب :                یَا وَحیدُ ! اِذْهَبْ .                  ( فعل و فاعل « أنْتَ مستتر » )

3 – ضمایر بارز : در فعل ماضی به جز صیغه های مفرد مذکّر غایب ( 1 ) و مفرد مؤنّث غایب ( 4 ) همه‌ی 

                          صیغه های دیگر حامل فاعل از نوع ضمیر بارز می باشند . مانند :

« ( ا ) در ذَهَبا » - « ( و ) در ذَهَبُوا » - « ( نَ ) در ذَهَبْنَ » - « ( تَ ) در ذَهَبْتَ »

در فعل مضارع و امر مخاطب همه صیغه هایی که حرف آخر آن ها « ن » دارد ، دارای ضمایر بارز هستند که شامل حروف « ا – و – ی – ن = نیوا = اوین » می باشند . مانند :

« ( ا ) در یَذْهَبانِ » - « ( و ) در یَکْتُبُونَ » - « ( ی ) در تَشْرَبینَ » - « ( نَ ) در تَلْعَبْنَ » - « ( ا ) در اِذْهَبا »

« ( و ) در اُنْظُرُوا » - « ( ی ) در اُدْخُلِی » - « ( نَ ) در اِسْمَعْنَ »

9 – مفعول به را تعریف کنید .

جواب : مفعولٌ به ، اسمی است منصوب که با فعل متعدّی واقع می شود و علامت آن معمولاً فتحه ( زبر ) ( ــَـ ) و گاهی تنوین نصب ( ــًـ ) می باشد . ( کلُّ مفعولٌ منصوبٌ ) ( فعل متعدّی + فاعل + مفعولٌ به )

- انواع مفعول را با مثال بنویسید .

1 – اسم منصوب : فَتَحَ نَاصِرٌ اَلْمَحْفَظَةَ .                (اَلْمَحْفَظَةَ : مفعول به ، لفظاً منصوب )     

                           تَصْنَعُ مَریَمُ أحْذِیَةَ .                (أحْـذِیَـةَ: مـفعول به ، لفظاً منصوب )  

2 – ضمایر إیّاهُ ، إیّاها و … : این ضمایر معمولاً بر فعل مقدّم می‌شوند ( صدارت طلب هستند ) وبه لحاظ

      مبنی بودن « محلا ًمنصوب » می‌باشند . مانند : إیَّاکَ نَعْبُدُ :               ( إیَّاکَ : مفعولٌ به ، محلاً منصوب )

3 – ضمایر متّصل بعد از فعل : أنَا أشْکُرُکَ .                ( کَ : مفعولٌ به ، محلاً منصوب )               

                                          مَسَّنِّی الضُّرُّ .               ( ی :  مفعولٌ به ، محلاً منصوب )  

10 – آیا فعل لازم نیاز به مفعول دارد ؟ چرا ؟ 

جواب : خیر – زیرا معنی فعل لازم با فاعل کامل می‌شود و نیازی به مفعول ندارد . مانند : ( فعل لازم + فاعل )

           ذَهَبَ نَاصِرٌ إلَی السُّوقِ .                فَرِحَتْ مَریَمُ بِشِدَّةٍ .

11 – آیا می‌توان از معنی فعل ، لازم یا متعدّی بودن فعل را تشخیص داد ؟ مثالی بزنید .

جواب : بله – معمولاً فعل متعدّی در مقابل عبارت « چه کسی را ؟ و  چه چیزی را ؟ و آن را » معنی دارد ولی

                      در فعل لازم چنین چیزی مصداق ندارد . مانند :

شَـرَحَ نَـــاصِـرٌ اَلْـقِـصَّــةَ . ( ناصر داستان را شرح داد )            چه چیزی را شرح داد ؟ : داستان را ( اَلْقِصَّةَ )

ذَهَبَتْ مَریَمُ إلَی الْمَدْرَسَةِ . (مـریم بـه مـدرسه رفـت )             چه کسی را / چه چیزی را / آن را رفت ؟ : ــــــ                                                                    

12 – آیا همه‌ی فعل‌های متعدّی دارای یک مفعول هستند ؟

جواب : خیر – بعضی از فعل‌های متعدّی گاهی دارای دو مفعول هستند . مانند : أخَذَ ، جَعَلَ ، أعْطَیَ ، رَزَقَ ، 

          ألْبَسَ ، آتَی  و . . .

مانند :  أعْـطَیَ الـرَّجُـلُ نَـاصِــراً اُجْــرَةَ شَــهْرٍ . ( مفعول شخصی بر مفعول شیئی مقدّم است )

13 – مجرورات را نام ببرید ؟

جواب : مجرور به اسمی گفته می‌شود که معمولاً کسره ( زیر ) ( ــِـ ) یا تنوین جرّ ( تنوین دو کسره یا تنوین   

           دوزیر ) ( ــٍـ ) داشته باشد .

1 - وقتی که قبل از اسم یکی از حروف جرّ ( جارّ ) قرار گیرد .

    ( بَـا ، تَـا ، کـاف ، لام ، واو ، مُنْـذُ ، مُـذْ ، خَـلا         رُبَّ ، حَاشا ، مِنْ‌ ، عَدا ، فِی ، عَنْ ، عَلَی ، حَتَّی ، إلَی ) 

مانند : الف ) هِیَ مِــنَ الصَّــبـاح ِ  حَتَّـی اللَّـیــلِ   بِــالْــحَـیـــاکَــةِ . ( هر سه مورد جارّ و مجرور می‌باشند . )

       ب ) شَــرَحَ نَــاصِـرٌ لَـهُـمُ الْـقِـصَّـةَ . ( لَ ( همان لِ می‌باشد ) که با ضمایر متّصل « لَ » تلفّظ می‌شود . )                                                                      

( لَ : جارّ – هُمْ : مـحلاً مجرور به حرف جرّ « لِ » )

2 – مضاف الیه : اسمی است مجرور که بعد از مضاف ( اسمی که نه « ال » دارد و نه تنوین ) واقع می‌شود .

( کلُّ مُضافُ إلیهٍ مَجرورٌ )

 مانند :  الف ) اُنْــصُــرِْ الْمَـظْـلُــومَ فِـی کُـلِّ مَـکـانٍ . ( مَکانٍ : مضاف الیه ، لفظاً مجرور )

            ب ) یَــحْــفَــظُ الْــعَــاقِـــلُ لِــسَـــانَــهُ . ( ـهُ  :‌   مضاف الیه ، محلاً مجرور )

أرجُو لَکُمُ التَّوفیقَ